Even if you wish malianity for me I will not hold you to blame
I love the things you say
If you lend yourself to those who want to do harm
Let winter come and let your roads be snowed down
Let winter come and let your roads be snowed down
Those who turn you/that who turns you away from your love (of God and of mundane beloved)
Nightingales are singing in the garden, tell her/him
It may be a shadow to the subject, but it is manifested to God
I had not laughed since we severed my friend, my friend.
I had not laughed since we severed my friend, my friend.
My Pir Sultan Abdal (the name of a famous bard of Anatolia who has actually written these lyrics about 400 years ago) they have picked up all the roses from my garden
How did they hack this beautiful soul of mine
They had given me worldly posession if I had yearned for them
What would I care for worldly posessions without you my friend, my friend
What would I care for worldly posessions without you my friend, my friend
(P.S.: To understand this verse truly you have to delve into the Rose and Nightingale symbolism and sufism in Turkish culture)
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
APNE MAN KI MAIN JAANUUN AUR PI KE MAN KI RAAM
I know about my heart and god knows about the heart of my beloved
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
APNE MAN KI MAIN JAANUUN AUR PEE KE MAN KI RAAM
I know about my heart and god knows about the heart of my beloved
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PI KA NAAM
The name of my beloved
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
YEHI MERI BANDAGI HAI YEHI MERI POOJA
This is my worship and devotion
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA…
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PI KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
EK KA SAJAN MANDIR MAIN EK KA PREETAM MASJID MAIN
Ones beloved is in the Temple and others beloved is in the Mosque
AUR MEIN
And Me
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PAPEEHAY OH PAPEEHAY
Oh pied cuckoo
TU YEH KIYOON AANSO BAHAATA HAI
Why are you crying weeping so profusely
ZUBAAN PE TERI PEE PEE KIS LIYEH REH REH KE AATA HAI
What is reason now and then cuckoo name of beloved on your tongue
SADA YE DARD O GHAM KI YOON DDARDMANDOON KO SUNATA HAI
Why do you always sing the song of pain and sorrow
JO KHUDHI JAL RAHA HOON AUR KIYOON US KO JALAATA HAI
The one who is already burning why you burn him again
KAATOON TORI CHOONCH PAHEEHA
Oh cuckoo I should cut your beak
RAAM DAROON PE LOON
You put salt on my wounds
MEIN PEE KI AUR PEE MORA TU PEE KAHAY HAI KAUN
I am beloveds and beloved is mine who are you to tell me about it
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA…
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
Abb Kismat Ke Haath Hai
Now it is all in the hands of destiny
Iss Bandan Ki Laaj
Nobility and respect of this union
Maine to Mann Likh Diya Sawariya Ke Naam
I have inscribed myself In the name of my beloved
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
MEIN PEE KI MORAT KO POOJOON
I worship the idol of my beloved
MEIN PEE KI SURAT KO POOJON
I worship the face of my beloved
HER DAM
All the time
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA…
SAANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PE KE NAAM KAHOON MEIN PUJARI
I am worshiper of my beloved’s name
HER SAANS MEIN WARI SIMROON MEIN PEE KA NAAM
In every breath , with every breathe his name flows, his name is flowing
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
HUM AUR NAHI KACHO KAAM KE MATWARE PEE KE NAAM KE
It am no other use expec yarning for my beloveds name
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA…
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
SAJNI BAATI KAB LIKHOON JO PREETAM HO PARDES
If my beloved is abroad in other nation, I should write love letters
TAN MEIN MUN MEIN PIYA BASAY BHEJON KISAY SANDES MEIN
In my body and in my soul my beloveds is present then whom I should send a message
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
HER HER MEIN HAI HER BASAY
God is present everywhere and everything
HER HER KO HER HAI HER KI AAS
And everyone longs for God
HER KO HER HER DHOOND PHIRI
I searched for God everywhere
AUR HER HAI MORE PAAS
But he is alongside me
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA…
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
DEEN DHARAM SUB CHOOR KE MEIN TO
Leaving the religion and all rules of society
PEE KI DHUN MEIN SUD BUD KHOYI
I got entrapped in my beloveds love
CHIT JAAON GUN PEE PEE KE GAAON AUR NAHI KOI DOJA KAAM
Wherever I go, I glorify my beloveds name and I have no other job to do
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA…
CHIT JAAON GUN PEE PEE KE GAAON AUR NAHI KOI DOJA KAAM
Wherever I go, I glorify my beloveds name and I have no other job to do
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
Raga –
SA RE RE GA SA RE GA RE RE RE GA
SA PA MA MA GA GA RE RE RE SA
SA PA MA RE RE RE MA GA
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
APNE MUN KI MEIN JAANON AUR PEE KE MUN KI RAAM
I know about my heart and god knows about the heart of my beloved
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAA …
APNE MUN KI MEIN JAANON AUR PEE KE MUN KI RAAM
I know about my heart and god knows about the heart of my beloved
AAA
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREM KE RUNG MEIN AISEE DOOBI, BUN GAYA AIK HEE ROOP
In color of love, I droned myself in such way that we become one
PREM KE RUNG MEIN AISEE DOOBI, BUN GAYA AIK HEE ROOP
In color of love, I droned myself in such way that we become one
PREM KI MALA JAPTE JAPTE AAP BANI MEI SHYAAM
Beading the garland of love my beloveds name I myself became the God or shyaam,
I forgot about my own physical and spiritual existence
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREM KI MALA JAPTE JAPTE AAP BANI MEI SHYAAM
Beading the garland of love my beloveds name I myself became the God or shyaam,
I forgot about my own physical and spiritual existence
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREM KE RUNG MEIN AISEE DOOBI
In a color of love I drowned myself in such a way that
PREM KE RUNG MEIN AISEE DOOBI
In a color of love I drowned myself in such a way that
PREM KE RUNG MEIN AISEE DOOBI
In a color of love I drowned myself in such a way that
AA PIYA IN NAINAN MEIN, MAIN PALK DHAMP TOHE LOON
Oh beloved get inside come into my eyes so I can hold you there
NAAN MEIN DEKHOO GAIR KO NAAN MEIN TOHE DEKHAN DOON
I will not see others and will not let you see others
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
PREETAM HUM TUM AIK HEIN, JO KEHEN SUNAN MEIN DO
Oh beloved we are one but we appear as two
HUM TUM AIK HEIN PREETAM HUM TUM AIK HEIN
Yes my beloved we are one we are one
MUN KO MUN SE TOLIYAH AUR TO MUN QUBOOL NA HO
If we clean the idea of self from our heart, all duality confusion will disappear
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
PREETAM TUMRE SUNG HAI APNA RAAJ SUHAAG
Oh beloved my kingdom my everything is in your company only
Without your company nothing is there
TUM NAAHI TO KACHO NAHI TUM MILE TO JAAGE BHAAG
Without you nothing is there if I find you, if we meet I would be very lucky
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
AUGAN POOJA PAAT TAJAY AUR LAGA PREM KA ROUG
On the way of worship, I got the disease of love
PREETAM KA BUS DHEYAN RAHAY YEHI HAI APNA JOOB
Beloved name should remain in my memory forever is my wish, worship
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
HAATH CHURAWAT JAAT HO, JO NIRMIL JAAN KE MOHE
You are leaving my hand without abandoning me without union meeting
HIRDE MEIN SE JAAWAT HO TAB MEIN JAANON TOHE
Try leaving my heart and I shall see you
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
HER DAM DEKHO MORA PEHARWA SADA RAHAT MORE GHAR NAAHI
In my heart, every time I see I see my beloved there
ANDER BAAHIR AAP WOHI HAI MEIN NAAHEN MEIN NAAHEEN
Inside and Outside he is only there I am nowhere , nowhere
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
JOGANYA KA BHES BANA KE PEE KO DHONDAN JAAON REE
Dressed like a worshipper, I am searching for my beloved
NAGRI NAGRI DWAARE DWAARE PEE KI SHABAD SUNAON GI
In every state on every door, I will sing about you oh my beloved
TARAS BIKHARI JAG MEIN HO KE DARSHAN BHICHYA PAAON GI
Like a beggar in this world, I am searching for your vision your glimpse
TAN MUN UN PER WAROON PEE KI JOGANYA KEHLAOON REE
I sacrifice my body and soul for my beloved so I will be known as his worshipper
AISE DOOBI PREM KE RUNG MEIN
In a color of love I drowned myself in such a way that
PREM KE RUNG MEIN AISE DOBI BUN GAYA AIK HE ROOP
In color of love, I droned myself in such way that we become one
PREM KE RUNG MEIN AISE DOBI BUN GAYA AIK HE ROOP
In color of love, I droned myself in such way that we become one
PREM KI MAALA JAPTE JAPTE AAP BANI MEIN SHAYAAM
Beading the garland of love my beloveds name I myself became the God or shyaam,
I forgot about my own physical and spiritual existence
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREM KI MAALA JAPTE JAPTE AAP BANI MEIN SHAYAAM
Beading the garland of love my beloveds name I myself became the God or shyaam,
I forgot about my own physical and spiritual existence
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREETAM KA KUCH DOSH NAHI HAI, WO TO HAI NIRDOSH
My beloved is not guilty He is innocent
PREETAM KA KUCH DOSH NAHI HAI, WO TO HAI NIRDOSH
My beloved is not guilty He is innocent he is blemish less
APNE AAP SE BAATEIN KER KE HOO GAYI MEIN BADNAAM
Like insane person by talking with myself, I got a bad repute , bad name
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
APNE AAP SE BAATEIN KER KE HOO GAYI MEIN BADNAAM
Like insane person by talking with myself, I got a bad repute , bad name
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREM PIYALA JAB SE PIYA HAI
Since I drank the love from the glass of love
PREM PIYALA JAB SE PIYA HAI, JEE KA HAI YEH HAAL
Since I drank the love from the glass of love my condition is such that
TAARO PE NEEND AA JAYE KAANTON PE AARAM
On burning coils I can sleep and thorns I can rest
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
JEEVAN KA SHINGAR HAI PREETAM
My beloved is the beautification adornment of life
JEEVAN KA SHINGAR HAI PREETAM, MAANG KA HAI SINDOOR
My beloved is the beautification adornment of life and vermilion in my hair
PREETAM KI NAZROON SE GIR KER JEENA HAI KISS KAAM
When fallen from the eyes of my beloved what is the use of such living
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PREETAM KI NAZROON SE GIR KER JEENA HAI KISS KAAM
When fallen from the eyes of my beloved what is the use of such living
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
AAAAA
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
PEE KA NAAM
My beloved’s name
SANSON KI MALA PE SIMRUUN MAIN PEE KA NAAM
I bead my beloveds name on the garland of my breaths
داشتم به این می‌‌اندیشیدیم که نخستین منبع ایجاد احساس معنوی در انسان چه می‌‌توانسته باشد. در یک جستجو متنی را که در [۱] می‌بینید یافتم. گرچه که جلال الدین آشتیانی، [۲] و [۳] را ببینید، نیز در کنکاش خود در این خصوص تلاش کرده است و ایجاد احساس معنوی را به مرگ و گورِ نزدیکان مربوط میداند و قبرستان‌ها را نخستین عامل جمع شدن انسانها در یک جا باهم میپندارد.
اما به نظر من نخستین احساس معنوی در انسان به آن تجربه از اولین حسِ انسان از جهان خارج از خود بازمی‌گردد. پرسش این است که کجا و چگونه ؟
شرط اول برای داشتن حس به این مربوط است که ابزار آن حس در انسان بوجود آمده باشد. شرط دوم این است که مغز به درجه‌ای از تکامل رسیده باشد که بتواند آن دریافت حسی را پردازش کند.
هردو این شرایط برای نخستین بار در رحم مادر برای نوزاد فراهم میشود. حدس من این است که حس لامسه نخستی حسی است که در نوزاد بکار می‌افتد. سنّ مربوطه را نمیدانم. ۲ ماهگی، ۳ ماهگی ؟ اینجاست که برای اولین بار نوزاد خارج از خود را حس میکند. فشار، نرمی، گرمی، درد، … .
احساس معنوی هم در ناخودآگاه انسان در این سنّ میتواند ایجاد شود. چنانکه می‌‌دانیم نوزاد در رحم مادر صدای مادر و موسیقی را می‌شنود و واکنش نشان میدهد. لامسه نیز همینطور است. نوزاد تازه متولد شده با لمس والدین آرام میشود، آغوش، و با صدای مادر شاد.
اولین واکنشی که در کودک جنبه معنوی دارد در خارج از رحم، برای من شگفت انگیز بود. و آن اینست که وقتی بخواب میرود درست در لحظه اولیه خواب ، می‌‌خندد. البته قبل از اینکه یاد بگیرد در بیداری بخندد. کودک قبل از چند ماهگی حتی نمیداند که چگونه بخندد ولی همان کودک وقتی به خواب میرود در همان لحظه اول می‌‌خندد. من این را نوعی معنویات می‌‌دانم. البته پس از احساس‌هایی که با شنیدن و لامسه در رحم دارد.
تجربیات معنوی بعدی ناخوداگاهانه به این احساس رضایتمندی درونی انسان در سنین نوزادی رابطه بیولوژیکی دارد.
اینها را از این جهت گفتم که اهمیت زهدان و تاریکی و نقش آن در ایجاد معنویات و احساس معنوی در انسان را به گونه‌ای نو نگریسته باشم.
بر این اساس گرمی (ناشی از تن مادر در رحم) موسیقی‌ِ صدای او و خنده ناشی از رضایت و اطمینان و آرامش نوزادِ به خواب رونده عمیق‌ترین نوع احساس معنوی در انسان اند. و کل تجربیات دینی نوعی تلاش در باز آفرینیِ این نوع احساس معنوی در انسان هستند.این خورشید یا ستاره یا ماه نیست که نخستین تجربیات معنوی را در انسان بوجود می‌‌آورند. بلکه زهدان تاریک مادر ، صدای تپش قلب او و گرمی تن اوست که معنویات اصیل است و سرچشمه آرامش.
از این جهت در جستجویِ یافتن ریشه و بن تجربیات مایه‌ای انسان که در پس تصاویر و پس از آن معانی لغات نهفته است باید این مسئله را مد نظر داشت. فرهنگ از تاریکی زاده میشود. نه از روشنی و خورشید.
منابع:
1 – Man, Origin and Nature , Fiorenzo Facchini , 2002 , INTERS – Interdisciplinary Encyclopedia of Religion and Science, edited by G. Tanzella-Nitti and A. Strumia, http://www.inters.org,
۲ – مديريت نه حكومت ، نويسنده: سيد جلال الدين آشتياني ، ناشر: شركت سهامي انتشار ، زبان كتاب: فارسي ، تعداد صفحه: ۴۲۰ ، اندازه كتاب: وزیری جلد سخت – سال انتشار: ۱۳۶۵ – دوره چاپ: ۲.
در امتداد کشف مسخسازی‌های فرهنگ بشر نمونه‌ای مدرن را ، که در جریان و دوره رنسانس اروپا ساخته و پرداخته شده است ، اینجا معرفی می‌‌کنم. دیدن نقاشی‌های دوره رنسانس اروپا گاه مو بر تن انسان راست میکند و انسان مات و مبهوت میماند که نقاش به چه تکنیک و فنی رسیده است که نقاشی‌هایش اینگونه واقعی و تقریبا فوتوگرافیک است ؟ مشهور‌ترین نقاشی‌های این دوره تقریبا همگی چنین مشخصه‌ای دارند ، بسیاری از آنها را در موزه لوور پاریس میتوان دید.
این خیرکنندگی هنر نقاشی اروپا در دوره رنسانس تا همین اواخر نمودی پررنگ داشت. بخصوص نقاشی‌هایی که از چهره انسان یا اجسام بسیار پیچیده همچون چلچراغ‌ها و زره‌های براق جنگجویان کشیده شده بودند. تا اینکهدیوید هاکنی در سال ۲۰۰۱ کتابی منتشر کرد [۱] و پرده از راز تکنیک بالای بکار رفته در این نقاشی‌ها برداشت.
این نقاشی‌ها که میشود به قول او از آنها به نوعی نقاشیِ فوتوگرافیک یاد کرد ، چرا که بسیار واقعی به نظر می‌‌رسیدند ، ذهن او را به خود مشغول میکنند. او تصمیم میگیرد تا بر روی یک دیوار بزرگ ، که ضلع افقی آن زمان و سال مربوط به هر نقاشی و ضلع عمودی آن موقعیت جغرافیایی نقاش مربوطه در اروپا را نشان میدهد ، نسخه‌ای کپی و کوچک از همه نقاشی‌های نقاشان معروف اروپا را قرار دهد ، شکل (۱) را ببینید.
شکل (۱) : تقسیم بندی نقاشی‌های معروف اروپا ، دیوار دیوید هاکنی [۱].
در این چیدمان ، دو سر فصل بخصوص توجه او را به خود جلب میکنند.
یکی مربوط میشود به تغییر ناگهانی در تکنیک به کار رفته در نقاشی که از حدود سال ۱۴۳۴ میلادی در نقاشی‌ها ایجاد میشود. مثلا شکل (۲) را ببینید [۱] و [۳].
و دیگری نوعی بازگشت به شیوه نقاشی پیش از ۱۴۳۴ که با آمدن ونسان ون گوگ در نقاشان متأخر ، اواخر قرن ۱۹ میلادی ، ایجاد میگردد. مثلا شکل (۳) را ببینید [۱] و [۱۰].
شکل (۲) [۱] و [۳].
شکل (۳) (چپ) چهره‌ای از مسیح نقاشی شده حدود ۱۱۵۰ میلادی و (راست) چهره اﻱ اﺛﺮ ونگوگ اواخر قرن ۱۹ میلادی [۱] و [۱۰].
در فاصله بین این دو بازه کیفیت نقاشی‌ها خیره کننده است. ایده‌ای که به ذهن او میرسد ، و او با کمک دوستی که در اپتیک تخصص داشته در میان می‌‌گذارد ، این است که شاید در کشیدن این نقشی‌‌ها از ابزار‌های ساده اپتیک استفاده شده باشد. با در نظر گرفتن تکنولوژی موجود در ۱۴۳۴ او حدس میزند که ابتدا نقاشان از اتاق تاریک استفاده کرده اند. به این صورت که در دیواره یک اتاق تاریک سوراخی کوچک ایجاد می‌‌کرده اند و تصویر شیٔ مورد نظر را که روی دیوار مقابل میافتاده است به عنوان ماده خام نقاشی استفاده می‌‌کرده اند ، و بقولی از روی آن کپی می‌‌کرده اند. بعدها البته آینه‌های مقعر و سپس لنز‌های محدب نیز به کار گرفته شده اند.
در خصوص کارهای هاکنی و آزمایش تئوریش فیلمی مستند ساخته شده [۷] و قدم به قدم با بررسی معروفترین نقاشی‌های این دوره این ایده به اثبات رسیده است. فیلمی که در زیر می‌‌توانید مشاهده کنید. در این فیلم [۷] (که از روی کتاب [۱] ساخته شده است) نشان داده میشود که حتا میتوان نوع ابزار اپتیک و ابعاد و اندازه آن را محاسبه کرد و نحوه نقاشی (کپی کردن) نقاش را حدس زد. کاربرد هرگونه ابزار اپتیک محدودیت‌های مخصوص به خود دارد ، چرا که تصویری دو بعدی از جسمی سه بعدی باید کشید. و چنین تصویری معمولاً دچار محدودیت فوکوس میشود. همچنین استفاده از این تصویر ایجاد شده با آینه و یا لنز معکوس واقعیت است ، به این معنی که دست راست جسم (شخص) در تصور دست چپ میشود. و اینگونه نقاشی‌ها کمی نامأنوس به نظر می‌‌آیند. چراکه در مواردی که او نشان میدهد به نقاشی بر می‌‌خوریم که تمام افراد حاضر در نقاشی چپ دست هستند حتا میمونی که در نقاشی حضور دارد ! بهتر است بقیه موارد خنده داری را که او پیدا کرده است در فیلم زیر خود ببینید.
کارهای هاکنی پس از او توسط سایرین گسترش می‌‌یابد به عنوان نمونه به [۲] – [۶] و [۸] – [۱۱] بنگرید. بهترین کار که به شیوه‌ای ساده موضوع را شرح داده است را میتوان در [۹] دید.
نکته‌ای که در خصوص تغییر دوم میتوان گفت این است که به نوعی ونگوگ در اواخر قرن ۱۹ میلادی شیوه نقاشی فوتوگرافیک را رها میکند و به شیوه نقاشان پیش از ۱۴۳۴ میلادی باز میگردد. شکل (۳) را ببینید. شاید دلیل محبوبیت او نیز همین باشد.
همچنین ناگفته پیداست که بکار گیری ابزار‌های اپتیک در نقاشی توسط نقاشان دوره بین قرن ۱۵ تا ۱۹ میلادی توسط آنها به بهترین وجه تا سال ۲۰۰۱ و کارهای هاکنی مخفی میماند (بزرگترین مسخسازی مدرن در نقاشی اروپا).
9 – Yeh Ka Kei , Vermeer’s Camera , Undergraduate Research Opportunity Programme in Science , Department of Mathematics , National University of Singapore , Semester II 2003/04. Yeh Ka Kei , Vermeer’s Camera.
در دل و جان خانه کردی عاقبت
هر دو را دیوانه کردی عاقبت
آمدی کاتش در این عالم زنی
وانگشتی تا نکردی عاقبت
ای ز عشقت عالمی ویران شده
قصد این ویرانه کردی عاقبت
من تو را مشغول می‌کردم دلا
یاد آن افسانه کردی عاقبت
عشق را بی‌خویش بردی در حرم
عقل را بیگانه کردی عاقبت
یا رسول الله ستون صبر را
استن حنانه کردی عاقبت
شمع عالم بود لطف چاره گر
شمع را پروانه کردی عاقبت
یک سرم این سوست یک سر سوی تو
دوسرم چون شانه کردی عاقبت
دانه‌ای بیچاره بودم زیر خاک
دانه را دردانه کردی عاقبت
دانه‌ای را باغ و بستان ساختی
خاک را کاشانه کردی عاقبت
ای دل مجنون و از مجنون بتر
مردی و مردانه کردی عاقبت
کاسه سر از تو پر از تو تهی
کاسه را پیمانه کردی عاقبت
جان جانداران سرکش را به علم
عاشق جانانه کردی عاقبت
شمس تبریزی که مر هر ذره را
روشن و فرزانه کردی عاقبت
این روزها چندین اتفاق با هم همزمان شده اند ، که باوجود اینکه برخی مبارک و برخی نامبارک ، بهتر است بگویم ناگواراند ، اما بستگی عجیبی به هم دارند و جرّقه / فروغ افروزاند. سروش یا به قول « سیامک مهر » ، « سروشِ اسلام فروش » ، شرم شناسی آغازریده ؛ همین چند روز پیش تولد پهلوان جمالی بود ؛ سیامک مهر دست به اعتصاب درمان زده ؛ من هم در حال کورمالی در خصوص اهریمن، شرم، دیو ، … هستم.
عملِ « سیامک مهر » و اندیشه‌های « منوچهر جمالی » در هم تنیده اند و پیچ خورده اند. این همپیچی ، « جمالی » را همواره نگرانِ حال او نگاهداشت. کافیست به وبگاه او سری در اینجا بزنید تا این نگرانی را ببینید. شوربختانه جمالی هرگز نخواهد توانست « سیامک مهر » را ببیند.
به یاد « جمالی »:
ساقی به نور باده برافروز جام ما
مطرب بگو که کار جهان شد به کام ما
ما در پیاله عکس رخ یار دیده‌ایم
ای بی‌خبر ز لذت شرب مدام ما هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق ثبت است بر جریده عالم دوام ما
چندان بود کرشمه و ناز سهی قدان
کاید به جلوه سرو صنوبرخرام ما ای باد اگر به گلشن احباب بگذری زنهار عرضه ده بر جانان پیام ما گو نام ما ز یاد به عمدا چه می‌بری خود آید آن که یاد نیاری ز نام ما
مستی به چشم شاهد دلبند ما خوش است
زان رو سپرده‌اند به مستی زمام ما ترسم که صرفه‌ای نبرد روز بازخواست نان حلال شیخ ز آب حرام ما
حافظ ز دیده دانه اشکی همی‌فشان
باشد که مرغ وصل کند قصد دام ما
دریای اخضر فلک و کشتی هلال
هستند غرق نعمت حاجی قوام ما
موسیقی سنتی ایران – آهنگساز:مجید درخشانی – خواننده:حسام الدین سراج
***
نگرانی « جمالی » برای « سیامک مهر » ریشه در بن اندیشه‌های او دارد.
« جمالی » ، زنده کننده تراژدی‌های ایرانی است ، بدون درک عمیق این تراژدی‌ها ایرانی خود را باز نخواهد یافت. یکی از نخستین تراژدی‌ها که شاهنامه با آن آغاز میشود ، داستان « سوگ سیامک » است. این داستان توسط « جمالی » بازشناسی و واکاوی شده است. یکی از نوشته‌های او با عنوان « چرا شاهنامه با جانفشانی و سوگ سیامک آغاز میگردد ؟ » نشان دهنده تلاش او در این بازآفرینی و زنده کردن بن اندیشه‌های نهفته در این تراژدی ایرانی است. حتا اهمیت این داستان چنان بوده که او سخنرانی با عنوان « سوگ سیامک» از خود برای ما بیادگار گذاشته است.
« جمالی » از دیگر سو بنیان آزادی را در جامعه بر پایه حق اقلیت و پاسداشت جان انسان پایه ریزی میکند. خواندن نوشته‌ای با عنوان « اقلیت و آزادی» از « جمالی » بسیار اندیشه برانگیز است. تجربه « سیامک مهر » نشان دهنده اقلیت بودن او حتا در بین اقلیت‌ها در ایران است. از این جهت رنجی که او در ایران میکشد دو افزون است. این تصنیف زیبا (اشک مهتاب) را به تن پهلوان و روان خردمند او تقدیم می‌‌کنم.
همه دریا از آن ما کن ای دوست
دلم دریا شد و دادم به دستت
مکش دریا به خون پروا کن ای دوست
مکش دریا به خون پروا کن ای دوست
کنار چشمه ای بودیم در خواب
تو با جامی ربودی ماه از آب
چو نوشیدیم از آن جام گوارا
تو نیلوفر شدی من اشک مهتاب
تو نیلوفر شدی من اشک مهتاب
تن بیشه پر از مهتابه امشب
پلنگ کوه ها درخوابه امشب
به هر شاخی دلی سامون گرفته
دل من در تنم بی تابه امشب
دل من در تنم بی تابه امشب
به من گفتی که دل دریا کن ای دوست
همه دریا از آن ما کن ای دوست
دلم دریا شد و دادم به دستت
مکش دریا به خون پروا کن ای دوست
مکش دریا به خون پروا کن ای دوست
زنده یاد سیاوش کسرایی
اشک مهتاب – محمد رضا شجریان
تنیدگی اندیشه‌های « جمالی » و عمل « سیامک مهر » تنها در اینجا باقی نمیماند. اندیشه‌های « سیامک مهر » نیز در این تنیدگیِ مداوم و عمیق است. برای روشن شدن این امر بهتر آن دیدم که دو نوشته از هر یک از آنها در اینجا بازنشر کنم تا برای خوانندگان روشن‌تر شود.
نخستین نوشته از « سیامک مهر » است با عنوان « حقیقت دروغ» که از وبگاه او ، « گزارش به خاک ایران» گرفته شده است:
« آخوند شغال از محمد عرب تا علی چلاق پیوسته مدعی بوده اند که اسلام آمده است تا انسان را به کمال برساند. اما درتمامی تاریخ نکبت بار اسلام هر زمان فردی از آن اندازه ازدانش و دانایی و درک ونگاه درست به هستی برخوردار شد و به آن درجه از کمال انسانی دست یافت که جفنگ دین، ودروغ و ریای محمدی را بر نتافت وتخمه و مغزه ضد بشری آیین اهریمنی اسلام را شکافت واز پرده جهل و جادو برون ریخت، آخوند دیو سیرت دیو صورت بدون فوت وقت کمر به نابودی‌اش بست. از ترورها و قتل‌های محمد مزور و علی خون آشام در ابتدای ظهور شب اهریمن تا همین امروز، قرن‌ها خون انسان‌های به کمال رسیده است که این فاصله را پر کرده. قطعه قطعه کردن بابک و به دار آویختن حلاج از یک جنس است. از جنس اماله شیاف پتاسیم به سعیدی سیرجانی است. از جنس گلوله داغی است که به سینه کسروی نشست. فتوای خفه کردن محمد مختاری وجعفر پوینده را محمد عرب همان روز نخست بعثتش صادر کرده بود. وقتی بدن نحیف سال خوردگانی چون فروهرها را با ذوالفقار علی کارد آجین میکردند حسین ابن علی داشت دانشجویان را از طبقات خواب گاه به پایین پرتاب می کرد… مکتب انسان ساز و مترقی اسلام ومتولیان فاسد وتبه کارو دزدش در نابود ساختن بنیان‌های درست زندگی انسان‌های این سمت زمین بسیار موفق بوده اند. درازمیان برداشتن راستی از میان مردمان وپراکندن شب دروغ بر همه عناصر هستی ما چنان موفق بوده اند که این پرسش مطرح می شود که آیا پس از بیش از هزارو یک شب وفرا تر از زمانی که به عدد می آید، ماندگاری این دروغ از فساد برخی از ژن‌های ما در طی تحول زیستی مان در این دراز دامن زمان ریشه نگرفته است؟ »
دومین نوشته از « جمالی » است با عنوان « چرا فاحشه بودن بهتر از آخوند بودنست ؟ ». این نوشته بی ارتباط با موضوع « شرم» نیز نیست.
منبع:
منوچهر جمالی ، بخشی از کتاب : همگام هنگام ، ۲۰ اکتبر ۱۹۹۱ . برگ ۱۷۹ از این کتاب را ببینید. برگرفته از وبگاه فرهنگشهر ، بخش کتابها.
« چرا خیام در رباعی مشهورش ترجیح میدهد که یک فاحشه باشد تا یک آخوند. ویژگی بنیادی ابلیس ، برعکس آنچه پنداشته میشود ، سرپیچی اش از فرمان خدا نیست ، بلکه « بیشرمی اش در برابر خداست ». او در برابر خدا ، بر ضد فرمان او رفتار میکند ، ولی آنطور وانمود میکند که به فرمان اوست ، با وجودیکه میداند برای خدا چیزی نهفته نیست. و خدا [= اینجا الله] ، نه از آن سرپیچی ، بلکه از این بیشرمی ، خشمگین است. سرپیچی از فرمان خدا به خدا آسیبی نمی‌زند بلکه « بیشرمی در برابر خدا » [.] و درست خیام در رباعی مشهورش ، همین بیشرمی شیخ را مطرح میکند نه آن عمل ضد شرع (یا ضد فرمان خدا [ی]) فاحشه را ، که درواقع نمادیست « از ناستوار ماندن در دلبستگی ». ناستوار ماندن در عشق به یک انسان ، نماد ناستوار ماندن دلبستگی و ایمان به خدا یا فرمان خداست. آخوند در هر ریائی که میکند ، بستگی از خدایش را پاره میکند و به چیزی دیگر دل می‌‌بندد. همان کار را نیز فاحشه میکند ولی پرده بر فحشای خود (هر آنی دل به دیگری دادن) در برابر خدا و خلق نمی‌‌کشد. این بیشرمی شیخ است که « واقعیت دین » را مشکوک و متزلزل میسازد. همین بیشرمی شیخ دربرابر خداست که سبب میشود عبید زاکانی ، شیخ را ابلیس بداند. ماهیت آخوند ، ابلیس بودنش هست. او معتقد است که شیخ ، ابلیس هست و تلبیس ، کلماتیست که او درباب دنیا می‌گوید و مهملات ، کلماتیست که شیخ درباره معرفت میراند و شیاطین ، اتباع او هستند (رساله تعریفات عبید زاکانی : فصل چهارم). کسانی که در این معرفت خیام و عبید زاکان شک داشتند ، اکنون با این تجربیات مستقیم تاریخی در این چند ساله به آن معرفت ، ایمان کامل پیدا کرده اند. درک حقایقی که این دو مرد به این سادگی گفته اند ، چقدر دشوار بوده است. سادگی کلام ، برعکس آنچه ادعا میشود ، مانع فهم کلام میگردد. عبید زاکان از شیخ ، به طور کلی سخن می‌گوید و روحانی را از روحانی نما [(قابل توجه عبد الکریم سروش)] جدا نمیسازد ، تا نقابی تازه برای ابلیس فراهم آورده شود. بنا بر این بقول عبید ، « ولایت فقیه » ، چیزی جز « ولایت ابلیس » نیست. ابلیس همیشه بنام خدا (حاکمیت الهی) حکومت میکند. »
« در ایران ، همه شعر می‌گفتند ، چون زندگیشان بیش از اندازه ، نثر بوده است. و وقتی همه نثر بنویسند ، زندگیشان ، شعر خواهد شد. »
منبع :
منوچهر جمالی ، بخشی از کتاب : « سیاه مشق های روزانه » – بخش نخست ، انتشارات کورمالی ، لندن ، ژولای ۱۹۹۵ ، ISBN 1 899 167 20 X . برگ ۳۳ از این کتاب را ببینید. برگرفته از وبگاه فرهنگشهر ، بخش کتابها.
***
کورمالی: البته این دیدگاه جمالی با وجود زیبائی کمی بی انصافی در حقِ گذشتگان است. آنها هم شاعرانه می‌زیسته اند. دلیل اصلی‌ِ شعر گفتن آنها شاید این بوده است که تنها نمیخواسته اند رویا‌هایشان خشک و بی‌روح به دیگران برسد، از اینرو آن را با آهنگِ موزونی که در شعر هست همراه می‌‌کرده اند. بنابراین رویا‌هایشان آهنگین می شده است. آن زمان نوار کاست، ویدئو، ام پی ۳، … که نداشته اند، از رادیو و تلوزیون هم که خبری نبوده است. تنها وسیله ارسال تصویر (رویا) و صدا (آهنگ)، شعر موزون بوده است. که آنها نیز بخوبی از آن بهره برده اند. و آثاری آفریده اند که در ردیفِ برترین آثارِ ادبی جهان به شمار میروند. شاهنامه برترین اثرِ ادبی جهان همینگونه ساختاری دارد. هم آهنگین است هم رنگارنگ. با داستانهایش خرد را مینوازد، با آهنگش گوش را مینوازد و با تصاویرش چشم را خیره میکند. کاش میشد بو را هم نوشت .. !
ما ملا‌ها بردیم ..! هر جا، هر گوشه، هر ده، هر برزن، هر شهر، … را که بنگرید ، ملایی به کارِ هدایتِ (!) خلق به الطافِ الهی و ذاتِ احدیت خواهید یافت. اما نپندارید که کاری است آسان. هر جا که ما بودیم ، یک پزشک، بهیار و خانه بهداشتی هم بود، دکترهایِ تحصیل کرده. اینها نیز همانندِ ما ، در هر جا، هر گوشه، هر ده، هر برزن، هر شهر، … نیز بودند. هر جا که ما بودیم ، یک معلم، آموزگار و مدرسه‌ای هم بود، آموزگاران تحصیل کرده. اینها نیز همانندِ ما ، در هر جا، هر گوشه، هر ده، هر برزن، هر شهر، … نیز بودند. هر جا که ما بودیم ، یک کارگر، کارفرما و کارخانه هم بود، کارگرهای آشنا به فّن آوری. اینها نیز همانندِ ما ، در هر جا، هر گوشه، هر ده، هر برزن، هر شهر، … نیز بودند. اما ما همه را شکست دادیم ، ما ملا‌ها بردیم .. !
بروید و ببینید چرا ما توانستیم با دانشِ [ضد] دینیِ خود مردم را با خود همراه کنیم ، ولی پزشکان ، آموزگاران ، دانش آموزان و کارگران ، با اینکه به دانشِ مدرن [!] مجهز بودند و علم آموخته بودند ، نتوانستند.
اگر برای این چرا پاسخی درخور نیافتید ، بدانید که ما باز هم خواهیم برد.
یک راهنمایی از منِ ملای حقیر بشنوید و پند گیرید. پیروزی در هر جنگی بسیار بسته به این است که شما درست جبهه دشمن را تشخیص دهید. جنگ اصلی بر سرِ لحافِ ملا است. جنگ بر سرِ نژاد، قوم، قبیله، مکتب فلسفی، دینِ خاص، … نیست. لحافِ ملا را بچسبید. و ببینید این جای گرم و نرم را چگونه و از کجا بدست آورده است.
از همان ابتدا نیز سیاستِ اسلامی چی‌‌ها در ایران محمدی، جوادی و اسلامی بوده، هست و خواهد بود. هزینه این جواد بازی‌ها نیز از جیب مردم ایران پرداخت شده، میشود و خواهد شد. بخصوص که هم‌اکنون این سیاستِ جوادِ محمدیِ اسلامی به کمکِ باندِ نیویورکی‌ها ظریف هم شده است.
اگر یک بار زندگانی بخشیدی ، انصاف حکم میکند که یکبار بگیری، نه دو بار !
گرچه که داد حکم میکند که چیزی که نمی‌‌توانی بدهی ، نمی‌‌توانی بگیری، حتا یک بار.
چرا که این الله نیست که جان بخش است.
فردی را برای خطای خود او باید مجازات کرد، نه برای خطاهای همه جامعه. اعدام، مجازات یک فرد برای خطاهای همه جامعه است، نه خطای خود او تنها.
الله آآ ! چی میشد مردها هم مرد بودن، هم زن !
اون وقت مردها میتونستن بزان !
دیگه نیازی به زنها نداشتیم.
اینطوری یکباره یطوری از شرّ اونا خلاص می‌شدیم !
I didn’t know that we were those with counted days
Like water they were slipping through my hands
I couldn’t stop the time, I couldn’t stop the race
We reached the finish line with nothing left to chase
Every piece of me is hurting,
Every part of me is screaming out your name,
And maybe I’m the one to blame.
Should have felt it in the way you held me
Should have realized it’s not the same today
but maybe I’m the one to blame
I’m the winner of a losing game
The winner of a losing game
I kept on running for what not to lose my pace
but soon the tears were streaming down my face
The medal that I carry weigh so heavy now
How could I think that you would ever help me through
Every piece of me is hurting,
Every part of me is screaming out your name,
And maybe I’m the one to blame.
Should have felt it in the way you held me
Should have realized it’s not the same today
and maybe I’m the one to blame
I’m the winner of a losing game
The winner of a losing game
The winner of a losing game
The winner of a losing
Winner of a losing
Winner of a losing game
I couldn’t stop the time, I couldn’t stop the race
We reached the finish line with nothing left to chase
Every piece of me is hurting,
Every part of me is screaming out your name,
And maybe I’m the one to blame.
Should have felt it in the way you held me
Should have realized it’s not the same today
and maybe I’m the one to blame
I’m the winner of a losing game
The winner of a losing game
I’m the winner of a losing game
The winner of a losing game
I’m the winner of a losing game
The winner of a losing game
The winner of a losing game
Winner of a losing game
The winner of a losing game
*****
همه صیدها بکردی هله میر[= مهر] بار دیگر
سگ [= عشق و مهر و دوستی و وفا] خویش را رها کن که کند شکار دیگر
همه غوطه‌ها بخوردی همه کارها بکردی
منشین ز پای یک دم که بماند کار دیگر
همه نقدها شمردی به وکیل درسپردی
بشنو از این محاسب عدد و شمار دیگر
تو بسی سمن بران را به کنار درگرفتی
نفسی کنار بگشا بنگر کنار دیگر خنک آن قماربازی که بباخت آن چه بودش بنماند هیچش الا هوس قمار دیگر
تو به مرگ و زندگانی هله تا جز او ندانی
نه چو روسبی که هر شب کشد او بیار دیگر
نظرش به سوی هر کس به مثال چشم نرگس
بودش زهر حریفی طرب و خمار دیگر
همه عمر خوار باشد چو بر دو یار باشد
هله تا تو رو نیاری سوی پشت دار دیگر
که اگر بتان چنین‌اند ز شه تو خوشه چینند
نبدست مرغ جان را به جز او مطار دیگر
ای غایب از نظر به خدا می‌سپارمت جانم بسوختی و به دل دوست دارمت
تا دامن کفن نکشم زیر پای خاک
باور مکن که دست ز دامن بدارمت
محراب ابرویت بنما تا سحرگهی
دست دعا برآرم و در گردن آرمت گر بایدم شدن سوی هاروت بابلی صد گونه جادویی بکنم تا بیارمت
خواهم که پیش میرمت ای بی‌وفا طبیب
بیمار بازپرس که در انتظارمت صد جوی آب بسته‌ام از دیده بر کنار بر بوی تخم مهر که در دل بکارمت
خونم بریخت و از غم عشقم خلاص داد
منت پذیر غمزه خنجر گذارمت می‌گریم و مرادم از این سیل اشکبار تخم محبت است که در دل بکارمت
بارم ده از کرم سوی خود تا به سوز دل
در پای دم به دم گهر از دیده بارمت حافظ شراب و شاهد و رندی نه وضع توست فی الجمله می‌کنی و فرو می‌گذارمت
ساز و آواز ابوعطا از آلبوم پیام نسیم
آواز : محمد رضا شجریان
تار : داریوش پیرنیاکان
نی : جمشید عندلیبی
تنبک : مرتضی اعیان غزل : حافظ
ای صبا نکهتی از خاک ره یار بیار
ببر اندوه دل و مژده دلدار بیار
نکته‌ای روح فزا از دهن دوست بگو
نامهای خوش خبر از عالم اسرار بیار
تا معطر کنم از لطف نسیم تو مشام
شمه‌ای از نفحات نفس یار بیار
به وفای تو که خاک ره آن یار عزیز
بی غباری که پدید آید از اغیار بیار
گردی از رهگذر دوست به کوری رقیب
بهر آسایش این دیده خونبار بیار
خامی و ساده دلی شیوه جانبازان نیست
خبری از بر آن دلبر عیار بیار
شکر آن را که تو در عشرتی ای مرغ چمن
به اسیران قفس مژده گلزار بیار
کام جان تلخ شد از صبر که کردم بی دوست
عشوه‌ای زان لب شیرین شکربار بیار
روزگاریست که دل چهره مقصود ندید
ساقیا آن قدح آینه کردار بیار
دلق حافظ به چه ارزد به می‌اش رنگین کن
وان گهش مست و خراب از سر بازار بیار
*****
در فرهنگ ایران، شناخت هر چیزی با داشتن درکی از بو و مزه آن چیز متلازم و همسنگ است. تا بوی چیزی برای انسان آشکار نشده باشد، او به درک لازم از آن نرسیده و نخواهد رسید. اهمیت بو را منوچهر جمالی اینگونه می‌‌شناساند که:
« فرهنگ ایران ، به همه « حواس » انسان ، « بوی» میگفت . همه حواس ، ویژگی « بوئیدن » را داشتند . بوئیدن ، به معنای « جستجو کردن در تاریکی » است . بوئیدن ، به معنای « همآغوشی و آمیزش با آنچه بوئیده ( حس کرده ) میشود ، هست . به عبارت دیگر، همه حواس انسانی ، هم گوهر جویندگی وآزمودن دارند، و می بویند، وهم گوهرعشقبازی با محسوسات خود دارند . « بوکردن » نیز مانند « مار» و « هه ستکار درکردی ، که اندام حسی باشد » دراصل، معنای « جستجو، برای عشق ورزیدن و شادی و آفریدن » بوده است .دردشتستان ولار، بو، به «نرینه » و « نرینه درخت نخل» گفته میشود. « بودادن » ، عمل گردافشانی وزدن نرینه به خوشه درخت ماده» است ( لاری: بودادهbu-daada ). چنانکه درکردی « بون پیوه کردن » دارای معانی 1- استشمام و 2- تلاش گشن ، درجذب ماده به جفتگیری است . « بون » درکردی ، به معنای عطر است. درفارسی « بون » که همان واژه است ، به معنای « زهدان و بچه دان ، بُن ونهایت و پایان وانتهای هرچیزی» میباشد( برهان قاطع ). ودرواقع « بون » نیز همان واژه « بو » هست . پس همآغوشی و آمیزش، خوشبویست. با بُن هرچیزی آمیختن، بوی خوش میدهد ( به شناخت حقیقت میرسد).« پیوه کردن » که درکردی به معنای « انگولک » و «به رشته کشیدن » است ، درواقع به معنای « پیوند دادن در تلنگرزدن » است .« پیوه گرتن » درکردی ، پوشانیدن چیزی با چیز دیگر است . « پیوه لکان » به معنای « چسبیدن» است . دربرهان قاطع ، بویچه ، به معنای پیچه یا عشقه است که نماد« عشق » است . همچنین « بو » ، درلغت ، معنای « محبت » هم را دارد.
صد جوی آب بسته ام از دیده بر کنار
بر بوی تخم مهر، که دردل بکارمت – حافظ
« بـوی » ، فروزهِ « رام ، نخستین پیدایش سیمرغ یا خدا » است ، که « روان انسان » میباشد . به عبارتی دیگر، حواس جوینده انسان ، نخستین پیدایش ذات خدا وبهمن ، یا نخستین تابش ِ بن آفریننده هستی – هستند . پس« بوی» یا « بون » ، گوهر « بودن » است . درهرحسی (= بوی) ، این بُن آفریننده هستی ( بهمن وهما )، موجود هست، که مستقیما خودش می بوید ، وخودش ، می میکشد ، بو میبرد ، بو میکند .بودی که بوی خودش را میدهد ، همانسان، همه چیزهارا مستقیما می بوید . انسان در حس کردن ، پیوند با بُن آفریننده هستی درهرچیزی می یابد، و یا با بُن آفریننده هستی درهرچیزی میآمیزد و مهر میورزد . چنین سراندیشه ای ، برای هرگونه قدرتی ، چه سیاسی چه دینی ، بسیارخطرناکست، چون حقانیت را ازهرقدتی میگیرد و متزلزل میسازد .« رام » ، خدای موسیقی و رقص وشعرو« شناخت از راه جستجو» است . واژه های « رام = رم = ریم » یک واژه اند، ومعرّبشان ، « رمح » است، وهمه به معنای « نی = نیچه = نیزه » هستند . « خـُـرّم » ، که « خور+ رم » باشد ، به معنای « شیرابه و افشره نی » است ، وچون نی را برای تقطیر شراب بکار میبردند ، افشره نی (هنوز دریزد وکرمان به شراب مقطر، دُمـند = دم نای میگویند = واژه نامه بهدینان ) ، خرّم با نوشابه های مستی آور کار داشت . رام = رم = ریم ، اینهمانی با « بوی » دارد ( بندهش، بخش چهارم ) . پس موسیقی ( شنیدن بو ) و رقص و شعر و شناخت بطورکلی ، اینهمانی با « بوی » داشت.ازاین رو هست که ، پدیده « بوی ، که انسان را بدون هیچ واسطه ای ، به سیمرغ( نای به ، سئنا ) وحقیقت وعشق راهبری میکند و میکشد » ، نفوذ بسیارژرفی ، در عرفان وادبیات ایران داشته است . این رام یا خداهست که درما ، « روان » شده است، و خودش ، بوی ( بون ) هست ، و اوست که می بوید ، و درهر حسی از ما، این روان ( رام ) است که حس میکند . « روان » ما ، بوی است . روان ما ، هم « بومیدهد » ، و هم درحواس ما ، بُن جانها و انسانها را میبوید و حس میکند . گل خیری ، گل رام هست و یکی ازنامهای خیری ، گل شب بوی است .
« بـوی » یا « بـون » ، دراصل ، « بــود » ، یا « اصل آفریننده هستی وجهان » ، یا « فطرت و طبیعت» هرجانی و انسانی و چیزی هـسـت .« بـود » ، به معنای « اصل وسرچشمه آفریدن و زائیدن » هست ، و معنای تنگ وخشک و انتزاعی کنونی را نداشته است . بــاد ، یا « وای به » که میوزد ( وز، واز= وای ، همان واژه وز+ واز است که وسواس و وسوسه هم شده است )، تلنگر به هرچیزی میزند ، و گوهر و طبیعت هرچیزی را ، که « بوی آن چیز» ، و « بود آن چیز، و فطرت و طبیعت آن چیزهست » آشکارو پدیدارمیسازد .
بـاد، یا وای (= واز= باز )، درآشکارساختن ِفطرت ومعنا و عشق نهفته دردرون هرجانی ، آنـرا بـیـدارمیسازد . بیدارشدن ، و زائیده شدن ، و روئیده شدن ، و ازنو زنده شدن ، باهم اینهمانی داشته اند . باد ، در وزیدن ، تلنگری نازک و لطیف ، به جانها میزند ، وآنها را میانگیزد ، و آبستن میکند و میزایاند ، و بیدارشدن ، و نوشودن ، و ازنو زنده شدن ، که پیدایش فطرت (= بوی آنها باشد ) ، با تلنگر و وزش باد ( وای به = نای به ) امکان پذیر است . و ازاین تصویراست که نام « بـودا Buddha» درهند بوجود آمده است. درسانسکریت ، بــودا ، به معنای بیدارشده ، بیدار، آگاه و فرزانه است .
درسانسکریت « بود budh » دارای معانی 1- بیدارشدن ، بیدارشده 2- مشاهده کردن 3- آموختن 4- آشنا شدن 5- انگیختن و به زندگی و آگاهی برگردانیدن …. است . و « بو bhu» دارای معانی 1- شونده 2- موجود 3- بوجود آینده 4- پیداشونده 5- مکان وجود 6- زمین ( که همان بوم باشد ) 7 – کف اطاق 8- کیهان وجهان 9 – ماده و شیئی …… . در یوستی « بود = bud » دارای معانی 1- بوئیدن و بوی خوش دادن 2- گمان وحدس زدن ، بدید آمدن 3- انگیختن و بیدارکردن است . و « بوbu » هم، به معنای « بودن » وهم به معنای «شدن » است . این پیوند « تنگاتنگ وجدا ناپذیرِ- بـوئـیـدن – و – بـودن – ازکجا میآید ؟ این پیوند تنگاتنگ ، پی آیند آزمون بنیادیست که انسانها در هزاره ها کرده اند ، که تلاش برای آشنائی با آن ، برای شناخت فرهنگ ایران، و جنبش اندیشه ها در عرفان ایران ، ضروریست .
ای باد خوش ، که ازچمن عشق می رسی
برمن گذر ، که « بوی گلستانم » آرزوست
مرا گفت « بـوکـن » ، بـه بـو ، خود ، شناسی
با بوکردن ، خودت، بی هیچ واسطه ای ، به شناخت میرسی
چو مجنون عشقی وصاحب صفائی
وادی ، زبوی دوست ، مرا رهبری شده
کان بو ، نه مشک دارد و نی زلف عنبری
گوهر ِ دوست و خدا و بُن هستی ، با بـویشان ، مرا مستقیما به خود میکشند ورهبری میکنند ، و حواس من ، این بو را ازمیان هزاران بوی دیگر، باز میشناسد . با « بو کردن » ، میتوان تمایز میان همه « بودها» را شناخت ، چون حس بوئیدن ، حساسیت فوق العاده دارد ، و ازاینگذشته ، هربودی ، بوی ویژه خودش را دارد . دربوکردن بوی ویژه ِ هرچیز، و شناختن آن چیز ازچیز دیگر ، نیاز به « بریدن ان دو چیز، ازهمدیگر » نیست ، که ویژگی اصلی « شناخت بهمنی » است ، و به کلی با شناختِ « اهورامزدای زرتشتی » فرق دارد ، که دانشش استوار بر بریدن چیزها ازهمدیگر در شناختن وبرگزیدن هست . چنانچه با « بریدن همزاد دربُن » درگاتا ، شناخت میان نیک وبد وبرگزیدن را آغاز میکند .
« بـود ِ هرچیزی ، بـوی همان چیز میباشد » ، که « اصل آفریننده و رستاخیزنده ونوشونده در ژرفای » آن چیزهست ، وهرچیزی ،« بودی » دارد ، چون « بوی کاملا ویژه خودش » را دارد . چرا ؟ « بوی » و « بون » ، یک واژه هستند. چنانچه دربالا دیده شد که درکردی « بون » ، به معنای « بوی » ، بکار برده شده است . دربرهان قاطع دیده میشود که « بون » دارای معانی 1- زهدان و بچه دان و 2- بُن ونهایت و پایان و انتهای هرچیزی است . درکردی « پـون » ، به معنای حیض و قاعده شدن زن هست . پونی ، زن درقاعدگی میباشد . « بون » درکردی ، به معنای عطر، و« بون خوش » ، به معنای خوشبو است . اینهمانی دادن زهدان ، با خون قاعدگی ( بیناو = وین + آو= آب نی ) ، متداول بوده است . نخستین پیدایش هرچیزی ، گوهر همان چیز شمرده میشد . و « خون » ، که دراصل ، دراوستا ، «وهو نی vohu+ni» است ، به معنای « نای به = سیمرغ = وای به = باد نیک = صبا ، نسیم » است ، و درسانسکریت به خون، « جیو= ژیو » گفته میشود که « زندگی » است . ازسوی دیگر، « رگ » که همان « ره هـ = راهو= راتو » باشد ، نام « ارتا » هست . هر زنده ای ، بوی یا بودِ خودش، یعنی اصل زاینده خودش را در بُن خودش دارد .
بهمن وارتا ( هما یا سیمرغ ) ، که اصل آفریننده درهرجانی و انسانی هستند ، اینهمانی با « بوی » داشته اند . هرچند ، این اندیشه هارا به علت خطرناکیش ، ازبین برده اند ، ولی از رد پا ها ، میتوان این اندیشه های گمشده را باز یافت .
جهان ازدید آنها ، از « اقتران هلال ماه با خوشه پروین » که قـوناس ( قـونـاخ = قـنـق ) خوانده میشد ، بوجود میآمد. و ازآنجا که نامهای گوناگونی از این «اقتران هلال ماه با خوشه پروین » ، به گیاهان داده شده است ، امکان بازسازی اندیشه های فراموش ساخته ، موجود است. ازجمله به گیاه ماه پروین ، « بـوحا » گفته میشود ( برهان قاطع ) که همان « بــوه » است . پروین ، خوشه ایست مرکب ازهفت ستاره ، که یکی را نمیتوان دید (= بهمن ) است، و شش تا را که میتوان دید ، ارتـا هست . بهمن ، با جـغـد ، اینهمانی دارد .
و جـغـد، نیز نامهای گوناگون دارد . ازجمله یکی ازنامهایش ،« بـوم » است ، که هم میتواند ، همان خود « بـو » باشد، و هم میتواند « بو+ مایه » بوده باشد، وهردو ، یک معنا میدهند. پس « بهمن ، که خرد بنیادی درون هرجانیست » خودش ، « بو» هست . ازجمله به جغد ، « کوربـو » و درکردی « بوه کویره » گفته میشود . این واژه مانند « کورمال » ، به معنای « درتاریکی، حس کردن وجستن و دیدن چیزی ریزوبسیارخُرد » میباشد ، چون « دین » ، که بینش بهمن است ( بینش زایشی ) در این فرهنگ ، به معنای « توانائی جستن و پژوهیدن و کورمالی کردن درتاریکی » است .
« کـور» ، امروزه به شخص نابینا ومحروم ازبینائی ، گفته میشود ، ولی دراصل ، معنائی دیگر داشته است . البته رد پایش بخوبی دراصطلاحات باقی مانده است. در تبری « کورکورسو » ، روشنائی اندک است . کوره راه ، راه تنگ وباریک و تاریک است . کوره سواد ، سوا د اندک است . ودر تبری به انگشت کوچک ، « کور انگشتی » گفته میشود . ازهمین واژه « اندک » ، میتوان راه به اصل برد . « اند = هند » ، تخم است . تخم و دانه ، بسیار ریزوخـُردند و بسختی میتوان آنرا دید ، بویژه ازراه دور. اینست که در سغدی به کور، « اند» و دراوستا به کور، « انده » گفته میشود ، که ریشه همان « اندک » باشد . درجهان بینی سیمرغی ، دین ، یا بینش حقیقی را چشمی داشت که بتواند از دور( چه مکانی وچه زمانی ) ، یک مویا یک موج ناچیز آب .. را ببیند . بهترین نمونه اش آنست که کیخسرو ، بیژن را که در چاه تاریک در توران زندانیست، درجامش می بیند . برپایه این شیوه بینش است که جغد که اینهمانی با همان جام جم یا خرد بهمنی دارد ، « کوربو » نامیده شده است ، چون « با چنین چشمی ، میتوان یک چیز بسیار خرد را از فاصله بسیار زیاد دید » . بوئیدن ، دیدن هم هست. درمنتهی الارب میتوان دید که « بـوه » نام جغد بزرگ، یا جغد نراست . همچنین « بوهـة » به معنای جغد است . معنای دیگر« بـوه » ، مجامعت کردن بازن ( منتهی الارب + ناظم الاطباء ) است که گواهی بر تصویر« اقتران ماه وپروین » میدهد که « قوناس هم نامیده میشود . افزوده برآن، « بوه »، به معنای « آگاه شدن برچیزی » است . اینها نشان میدهد که همآغوشی وعشق ورزی هلال ماه با خوشه پروین ، که بُن زایش و پیدایش و نوشدن جهان انگاشته میشد ،« بـوه = بوحا » نامیده میشده است . چنانچه درپیش آمد ، حس کردن دراین فرهنگ ، ازدواج کردن اندام حسی با محسوس است . بینی که بو میکشد ، با بوی هرچیزی ، به هم میآمیزد .
بهمن ، اصل خرد بنیادی در بُن هرانسانی وجانی واصل آفریننده هرچیزی دربُنش ( فطرت ومنش هرجانی ) ، با « جغد » اینهمانی داشته است. جغد، در بندهش « اشوزوشت » خوانده میشود که به معنای « دوست وجفت اشه » هست . درتبری به جغد 1- کوربئو ، کوربو و 2- ال و 3- پـیــتـکـله گفته میشود . درهمان تبری ، ال ، به برق آسمان ، و به « جن نوزاد کش که سیمرغ بوده باشد، و اله ، به شاهین ( شئنا = سئنا ) نیز گفته میشود . « پیتیکله » دراصل « پـیـتـک + الـه » بوده است . پیتک ، درتبری به پنجه دزدیده( بهیزک ) گفته میشود، که « تخمی است که گیتی و زمان و خدا » ، ازآن میروید ( ومعنای آن درپیش، بررسی شد ) . همانسان که جغد، اینهمانی با بهمن داشت ، هدهد، اینهمانی با ارتا یا سیمرغ یا هما داشت . و بُن هرانسانی ، بهمن وهما یا ارتافرورد است . پس در بُن هرانسانی ، این دومرغ ، که بوم و بویه = هدهد باشند ، هستند . به همین علت ، شیخ عطار، هدهد را برای رهبری بسوی سیمرغ برمیگزیند ، چون هد هد ، مرغیست که درتاریکی ، سرچشمه آب را می بیند و « بو میبرد » و با بوبردن ، راه به سوی سیمرغ را می یابد . در زمان عطار، جغد یا بوم ، منحوس وشوم ساخته شده ، و به کنج ویرانه ها تبعید شده بود. واژه « هـُدهـُد » در اصل « هو توتک = نای به = سیمرغ » بوده است که درگویش افتری و درتبری ، رد پایش باقی مانده است وهدهد ، سبک شده این نام است .« هو» همان « وهو= به » است و « توتک » نائیست که شبانان مینوازند ( برهان قاطع ) . نام دیگر هـد هـد ، « بــویــه » میباشـد ( ناظم الاطباء ). آل بـویـه ، به معنای « ازتبار وخانواده سیمرغ » بوده است . یا همچنین ، « عین الهدهد » ، که همان مرزنگوش ، و گیاه « اردیبهشت، یا ارتا خوشت » است ( بندهش ، بخش نهم + تحفه حکیم موءمن ) ، اینهمانی با « ارتا » یا هما وسیمرغ دارد . واین هدهد که « بویه » میباشد با چشمانش میتواند ، در تاریکیهای زمین ، سرچشمه آب را ببیند و بجوید و بیابد . درواقع همان « خضر» است که « ارتا » بوده است و درظلمات ، آب را با « گوهرشب چراغ= گوهری که وقتی آب می بـیـنـد ، روشن میشود » میجوید . این « بو» هست که انسان را بدون هیچ واسطه ای ، به سیمرغ ، به خدا راهبری میکند . » [۱] . [۲] و [۳] را هم ببینید.
هدف از آوردن این مقدمه طولانی این است که نشان داده شود، نقش بوی خوش، مزه خوب، نفح و نکهت در آگاهی کلیدی است. از این روزنه است که نقبی به درک معنای غزل حافظ میتوان زد.
چرا حافظ بدنبال نکهتی از خاک ره یار میگردد ؟ چرا او با سوزی نهان باد صبا را بانگ میزند که :ای صبا نکهتی از خاک ره یار بیار ؟ این یار کیست و چه خصوصیتی دارد که حافظ اینچنین او را از باد صبا می‌‌خواهد ؟ او دور کننده اندوه است : ببر اندوه دل و مژده دلدار بیار . نکته‌هایش روح فزا است : نکته‌ای روح فزا از دهن دوست بگو ، چرا که او دوست است. نکته‌های او مشام را معطر میکند : تا معطر کنم از لطف نسیم تو مشام ، نفسش نفح است : شمه‌ای از نفحات نفس یار بیار . همیشه خاک راهش به دست اغیار غبار آلود میشود : به وفای تو که خاک ره آن یار عزیز – بی‌غباری که پدید آید از اغیار بیار . گرد کوی او موجب کوری رقیبان است و رقیبان سدی هستند در برابر آن: گردی از رهگذر دوست به کوری رقیب . دیده خونبار ما تنها به آمد این گرد است که آسایش می‌‌یابد : بهر آسایش این دیده خونبار بیار . چرا دیده حافظ خونبار است ؟ چون که جانبازان خامی و ساده دلی پیشه خود کرده اند : خامی و ساده دلی شیوه جانبازان نیست ، و این موجب اسارت آنها شده است : به اسیران قفس مژده گلزار بیار ، با وجود اینکه آنها در حسرت مژده گلزار بی‌تاب اند، اما صبر تلخی در کام خود احساس میکنند: کام جان تلخ شد از صبر که کردم بی‌دوست . این عشوه شیرین یار و دوست است که این تلخکامی را دوا است : عشوه‌ای زان لب شیرین شکربار بیار . زمان درازی است که دوری دوست جگر سوز شده : روزگاریست که دل چهره مقصود ندید . شناخت این دوست به آینه‌ای نیازمند است : ساقیا آن قدح آینه کردار بیار ، که جز آینه وجود خود ما نیست : دلق حافظ به چه ارزد به می‌اش رنگین کن ، که با اندیشه و خرد خود صاف و پاک میشود : وان گهش مست و خراب از سر بازار بیار ، و ما را راهنماست.
حافظ از چیزی که ندارد و نیست حسی نوستالژیک دارد و می‌‌خواهد که چنین باشد. در اصل شکایت دارد. شاید پیام سیاسی‌ای که در این غزل حافظ همچون رازی نهفته است ، در دید اول پنهان بماند.اما آنچه حافظ شرح میدهد بی شباهت به وضعیت کنونی ایرانیان نیست. چاره در دیدار و وصال گلزار خوش آب (مزه) و بو و پر از عطر‌های دل‌انگیزِ یار است. درک رسیدن به این گلزار که خاکش نکهت و نفح دل‌انگیز دارد بسته به بویش است نه دیدارش. دیدن تا با بوییدن همراه نشود ، گمراه کننده است. بسیار مرداب‌هایی که از دور زیبا و دل‌انگیز به چشم می‌‌آیند ولی چشیدنشان است که زهر تلخ مدفون شده در پس آن زیبایی را نمودار میسازد. از اینجاست که چشم و چشیدن به واسطه بوییدن و مزیدن است که ، شناخت می‌‌آورد. چشم می‌‌چشد، می‌‌مزد و مزیدن بدون بوییدن ممکن نیست. باید بویید تا شناخت. از اینجاست که یکی دیگر از شگرد‌های مسخ سازان فرهنگ اصیل ایران نمودار میشود. قسم چشم را می‌‌نمایانند، اما بهر بینی را دریغ می‌‌دارند. بینی و دیدن (بین) هر دو از یک ریشه اند. بینشی که با بینی صورت نگرفته باشد ، بیراهه است. شگرد این نابکاران (اغیار) این است که یا شامه ما را با ویروس ساخته خود مریض میکنند تا بکل بوییدن برای ما میسر نباشد و یا از دور باغ و گلزار متعفن اما بزک شده خود را نشان میدهند ولی ما را از بوییدن آن به لطایف الحیل باز می‌‌دارند. این یکی دیگر از شگرد‌هایی است که آخوندها به کار می‌‌گیرند تا کاه شریعت خود را با فرهنگ اصیل ایران مخلوط کنند. ۱۴۰۰ سال است که این دریغ کردن مردم ایران از بوییدن و نشان دادن در باغ سبز (بهشت) به ایرانیان توسط آخوندها دنبال شده و میشود. ما را به چنان زکامی مبتلا کرده اند که از شناخت راستی بازمانده ایم.
به کار بردن این پیام حافظ که سنجه‌ای است سیاسی، و در این غزل مخفی (رازی) است، بسیار ساده است. حکومت اسلامی که هیچ تعهدی به جمهوریت و آزادی نداشته و ندارد، انتخابات رنگارنگی به پا کرده است ، چه باغ خوش آب و رنگی است ! انواع و اقسام کاندیدا‌ها و داوطلبان ساختگی از خود ، ردیف کرده است که اگر آن را نبویی ، به ضرس قاطع چشم فریب است. ما را در گوشه‌ای گیر آوده اند و چشم ما را به بهشت واقعی بسته و کور کرده اند و می‌‌خواهند مرداب تعفن بر انگیز خود را بجای بهشت به ما قالب کنند. داوطلبانی خوش آب و رنگ که اگر با یک سیخ معمولی پرده خوش رنگ روی آن را کنار بزنی، بوی گنداب نهفته در زیرش امان از هرچه بوینده است ، را خواهد برید ! ما باید بویایی خود را قوی کنیم، و آن را بکار ببندیم. اگر زکام داریم آن را درمان کنیم تا از مهلکه بتوانیم گذر کنیم. چرا که: خامی و ساده دلی شیوه جانبازان نیست!
