« زندگی‌ در یک دستگاه فکری نمی‌گنجد »


« زندگی‌ ، واقعیتی است کثرتمند ، و مانند همه واقعیت‌ها در یک تئوری یا دستگاه فکری یا دستگاه دینی نمی‌گنجد. به همین جهت نیز هست که همه ، دستگاههای فلسفی‌ و دینی و سیاسی و اجتماعی را « ناتمام » میسازند ، تا زندگی‌ بتواند وراء آن دستگاه ، خود را نیز بگسترد. با نیمه تمام گذاردن دستگاه‌های فکری و دینی و فلسفی‌ و ایدئولوژیکی ، مردم را می‌‌فریبند ، تا مردم پایبند آن دستگاه بمانند ، چون « یک دستگاه نیمه تمام یا ناتمام » را میتوان صدها گونه امتداد داد ، ولی‌ با همه این تنوعات ، ادعای یگانگی آن دستگاه را کرد. اسلام علیرغم این تنوعات همیشه یک اسلام میماند. مارکسیسم علیرغم این تنوعات همیشه یک مارکسیسم میماند.

با « ناتمام گذاردن یک دستگاه » ، آن دستگاه ، دستگاه میماند ، و گسترش زندگی‌ ، در « وراء این دستگاه رفتن » است نه‌ « در امتداد دادن همین دستگاه ». همه موءمنان به این دستگاهها در حالیکه وراء این دستگاهها زندگی‌ خود را میگسترند می‌‌انگارند که در این دستگاهها میزیند. هیچ مسلمانی در واقعیت مسلمان نیست و به اصطلاح خودش کافرانه میزید ولی‌ می‌‌انگارد که مسلمانست. بهمین سان یک مارکسیست یا مسیحی‌ رفتار میکنند. این تناقض سالم در همه جا هست. زیستن در تمامیتش نیاز به تنوع و چندگانگی دستگاهها دارد ، چنانکه انسانها در آغاز تاریخ یا پیش [از] تاریخ به زندگی‌ در طیفش نزدیکتر بودند ، چون وجود خدایان مختلف ، تناظر با دستگاه‌های مختلف فکری امروزه داشت. از این رو نیز هست که استوره‌ها به واقعیت کثرتمند زندگی‌ نزدیکترند و سبب میشوند که هر از چندی ما از ادیان و تئوریهای عقلی به اسطوره‌ها بازگردیم و زندگی‌ خود را در آئینه اسطوره‌ها کشف کنیم.

همانسان در « دستگاه‌های مختلف فکری زیستن » ، تناظر با ترتیب دادن زندگی‌ در ایمان به خدایان مختلف و متضاد است. شرک دوباره توحید را شکست میدهد. »

منبع:

منوچهر جمالی ، بخشی از کتاب : فلسفه: شیوه بریدن از عقیده  ، انتشارات نشر کتاب ، لندن ،  ۲۵ ژوئن ۱۹۸۹. برگ  ۱۶  از این کتاب را ببینید. برگرفته از وبگاه فرهنگشر، بخش کتاب‌های الکترونیک ، ISBN-1870740092.

نوشته‌هایِ مرتبط:

« سؤالی که حکومت را متزلزل می‌‌سازد »


« در هر جامعه ای، تفکر را باید از سؤالی خاص شروع کرد. نخستین چیزی که موردِ سوال قرار می‌‌کیرد و علامتِ سوالِ پیش آن کذاشته میشود، سرنوشتِ تفکر را در آن جامعه مشخص می‌‌سازد. بدونِ چنین سؤالی، تفکر در آن جامعه شروع نمی‌‌شود و هر حکومتِ عقیدتی‌ و ایدئولوژیکی، این حق را از جامعه سلب می‌‌کند که نخستین سؤال را در مقابلِ آن عقیده یا ایدئولوژی بگذارد. با این سؤال است که حکومتِ آن عقیده یا فلسفه یا ایدئولوژی متزلزل می‌‌شود. تفکر، با سؤالی آغاز می‌‌شود که بزرگترین قدرتِ اجتماعی را متزلزل می‌‌سازد. تا این قدرتِ اجتماعی موردِ سؤال قرار نگرفته است، تفکر، آزاد نیست. فلسفه در هر جامعه‌ای ، با سؤالی شروع می‌‌شود که هستی‌ِ بزرگترین قدرتِ حاکم بر اجتماع را موردِ شک قرار بدهد. ما برایِ آنکه آزادانه بیاندیشیم باید در مقابلِ اسلام که بزرگترین قدرتِ اجتماعیِ جهانِ ماست، علامتِ سؤال بگذاریم، بلکه در تمامِ وجودِ خود در مقابلِ اسلام، علامتِ سؤال بشویم. نه‌ تنها ما علامتِ سؤال در خود بمانیم، بلکه اسلام بایستی‌ سؤال بشود. اسلام باید اولین سؤالِ ما بشود. ما باید اسلام را اولین سؤال همه بسازیم. سؤال ، جواب نمیخواهد. کارِ سؤال، زلزله انداختن است. سؤال، جوابی می‌‌خواهد که از زلزله‌ای که شک در موجودیتِ جواب دهنده انداخته است برخاسته باشد. »

منبع:

– منوچهر جمالی، از همه و از هیچ ، برگِ ۳۱، شرکتِ انتشاراتِ پارس، آمریکا، ۱۹۸۴، برگرفته از وبگاهِ فرهنگشهر، بخشِ کتابها.

نوشته‌هایِ مرتبط: