فرهنگِ ایران چه میگوید ؟
«…
مفهوم داد ، براین اندیشه استوارنیست که باید به هرکسی، آنچیزی داده شود که سزاواراست ، بلکه براین استواراست که همه دریک اجتماع ( حکومتگر و جامعه هردو ) همزیست وهـمجانند . ازاینرو داد، آنست که حکومتگرو جامعه درکام بردن ازشادیها ، و رنج کشیدن از دردها وسختی ها، باهم انباز( همبغ ، یوغ ) باشند .
دراین گسترهِ داد، که بر اندیشه « همجانی ویا یوغ = جفت بودن = همزاد بودن » بنا شده است ، « ضامن » و « آهو » باهم درشادی و درد ، انبازند . این برابری وهمچونی ، برای درک اصطلاح ِ« پذیرفتاری » ،ضروریست .
پذیرفتن رفاه عمومی و معیشت عمومی ، ازشاه یا حاکم ( حکومت ) ، « داد » هست ، و شاه یا حاکم یا طبقه حاکم، باید رفاه عمومی را « همچون رفاه خود » ، تاءمین کنند . به عبارت عطار، در داستانی که ازانوشیروان درمصیت نامه میآورد :
نـبـوَدَش در عدل کردن ، خاص وعام
« خلق » را چون خویشتن خواهد مدام
« حکومت یا شاه» ، « خاص» نیست ، و درعدل ، خاص ازعام ، جداساخته نمیشود . رفاه ومعیشت و خوشی، طبق معیار خاص وعام ، پخش کرده نمیشود . « داد» درایران ، حکومت وشاه و موبد و ملا را، برابربا مردم میشمارد . حتا در الهیات زرتشتی ، اهورامزدا ، درمیان ایزدان ،« نخست ، میان برابرها» است . خدا شدن انسان درتصویر خدای خوشه ( ارتا خوشت = ارتای خوشه) گواه بر برابری « آفریننده با آفریده » هست. هنگامی، خود ِ خدا ، خاص و جدا و ویژه ساخته نمیشود ، حق ِداشتن حقوق خاص ازموبدان و آخوندها وشاهان وفقها وکشیش ها وکـاهن ها …. سلب میگردد.
این گرانیگاه اندیشه داد ، دراثر فراموش ساختن اندیشه « ضمانت رفاه عمومی ، به کردارِ اصل حقانیت حکومت وشاهی » ، فراموش ساخته شده است . این شیخ عطاراست که این برآیند ژرف ومردمی از فرهنگ ایران از « داد » را، دربرجستگیش نگاه داشته است . فرهنگ ایران ، تنها درشاهنامه باقی نمانده است ، بلکه درآثار عطارهم ، به گونه ای دیگر باقی مانده است . سه شاهکارعطار( الهی نامه + مصیت نامه + منطق الطیر) گردِ محور « جستجو» میچرخند ، که شالوده بینش در فرهنگ ایرانست . مرغان درجستجو با همدیگر، هم شاه وهم خدا میشوند. همچنین اندیشه های ژرف وبنیادی ِ دینی واجتماعی و سیاسی و حقوقی درآثار او پراکنده است که غالبا ازآن میگذرند ، بی آنکه از پیوند آنها با فرهنگ ارتائی – سیمرغی آگاه شوند . ازجمله، این مفهوم ژرف و انقلابی « داد » است که با « ضمانت حکومت وشاهی» گره خورده است .
« داد » آنست که مردمان ،همانقدر خوش ودررفاه باشند که حکومتگر
از دید عطار، گفتن حقیقت ، نیاز به گستاخی، به معنای جسارت فوق العاده دارد . کسیکه عالم وفقیه ودانشمند وروشنفکرو فیلسوفست، حقیقت را نمیگوید . اندیشیدن ِعقلی و علمی ، به تنها ئی، ضمانت بیان حقیقت را نمیکند . حتا عقل ، درترس و احتیاط ، حقیقت را می پوشاند یا میگرداند. عقل ، برای رسیدن به منفعت یا قدرت، حقیقت را وارونه میکند . عقل ، درتـرس از قدرت ، هم به دیگران ، دروغ میگوید ، وهم خود را میفریبد، و درپایان به دروغ ، بنام حقیقت، ایمان میآورد . گفتن حقیقت ، گستاخی میخواهد ، واین گستاخی، از همه عاقلان ودانشمندان ِ دراجتماع ، دیوانگی خوانده میشود . این « دیوانه » هست که حقیقت میگوید ، نه عاقل که روی احتیاط و مصلحت ومنفعتجوئی وقدرتخواهی، میاندیشد و میگوید . دیوانه یا مجنون کیست ؟ و این گستاخی وجسارتش ازکجا سرچشمه میگیرد ؟ هنگامی ، جفت انسان که جن یا پری میباشد (ارتا فرورد ، سیمرغ یا پری نهفته دردرون هرانسانیست که جفت جدا ناپذیرازهرانسانیست ) با انسان جفت شد، و اورا فراگرفت ، آنگاه او، بلندگوی حقیقت میشود. ناگهان او بلندگوی «ارتای سرفراز وسرکش، که کانون آتش است، وزنخدای دادخواه درایران میباشد » میشود که درقلب او نبضان میکند . درفرهنگ ایران، ارتا فرورد یا سیمرغ ، که پری وجن خوانده شده ، دردرون هرانسانی افشانده ودر زیر آگاهبودِ اجتماعیش ، پوشیده شده است . هنگامی این ارتای درون، انگیخته شود، انسان ، دیوانه و گستاخ میشود و حقیقت ( ارتا = رته = راستی ) را میگوید . این دیوانه است که ادعای انوشیروان را به« عادل بودن » نادرست و دروغ میداند ، چون عدل آنست که :
نبودش در عدل کردن ، خاص وعام
« خلق » را « چون خویشتن خواهد ، مدام »
با گسترش این مفهوم ژرف از« داد» ، میتوان فرهنگی را شناخت که هزاره ها درایران ، درقلب و نهاد مردمان می طپیده است . ازحلقوم این دیوانه ِ پری زده ( ملهم ازسیمرغ) و گستاخست که ،این حقیقت تلخ ِ فرهنگ ایران را همه شاهان و حکومتگران و قدرتمندان میشنوند که برضد « ادعای عدالت پروریشان »، خودشان اصل ستم هستند .
رفت نوشروان درآن ویرانه ای
دید سربرخاک ره دیوانه ای
ناله میکرد وچو نالی( نی) گشته بود
حال ، گردیده ، به حالی ، گشته بود
ازهمه رسم جهان و ائین او
کوزه ای پرآب بربالین او
درمیان خاک راه افتاده بود
نیم خشتی زیرسر بنهاده بود
ایستادش بر زبر نوشین روان
ماند حیران دررخ آن ناتوان
مرد دیوانه زشور بیدلی
گفت تو نوشین روان عادلی
گفت : میگویند این هرجایگاه
گفت : پرگردان دهانشان خاک راه
تا نمیگویند برتواین دروغ
زانکه درعدلت نمی بینم فروغ
عدل باشد اینکه سی سال تمام
من درین ویرانه می باشم مدام ؟
قوت خود میسازم از برگ گیاه
بالشم خشت است و خاکم ، خوابگاه
گه بسوزم ، پای تاسر، زآفتاب
گاه ، افسرده شوم از برف و آب
گاه بارانم کند آغشته ای
گه ، غم نانم کند سرگشته ای
گاه حیران گردم ازسودای خویش
گاه سیرآیم ز سر تا پای خویش
من چنین باشم که گفتم ، خود ببین
روزگارم جمله نیک وبد ببین
تو چنان باشی که شب بر تخت زر
خفته باشی ، گِرد تو صد سیمبر
شمع بر بالین و پائین باشدت
درقدح، جلاب مشکین باشدت
جمله آفاق درفرمان ترا
نه چو من در دل، غم یک نان تورا
تو ، چنان خوش ، من ، چنین بی حاصلی
وانگهی گوئی که : هستی عادلی !
آن ِ من بین ، وآن خود ، عدل این بود ؟
این چنین عدلی ، کجا آئین بود
نیستی عادل تو ، با عدلت چکار
عدلئی به ازچو تو ، عادل ، هزار
گرتو هستی عادل و پیروزگر
همچو من ، درغم ، شبی با روز بر
گر درین سختی و جوع و بیدلی
طاقت آری ، پا دشاه عادلی
ورنه خود را می مده چندان غرور ( فریب )
چند گویم از بـرم بـرخـیـز دور
زان سخنها ، دیده نوشین روان
کرد در دم ، اشک چون باران روان
گفت تا تدبیر کار اوکنند
خدمت لیل ونهاراو کنند
همچنان می بوداو برجایگاه
هیچ نپذیرفت، قول پادشاه
گفت مپشولید این آشفته را
« بـر مگر دانید ، کـار رفـتــه را »
عادل آن باشد که درملک جهان
داد بستاند زنفس خود ، نهان
نبودش در عدل کردن ، خاص و عام
خلق را چون خویشتن خواهد مدام
« داد » ، خلق را چون خویشتن ، خواستن ، وهمچون خلق، درغم، شبی به سر آوردن ، و در سختی وجوع و بیدلی وبیحاصلی، بجای خلق، طاقت آوردن است . این دریافت از« اصل داد » ، مانند پدیده « پذیرفتن وپذیرفتاری » ، ازمفاهیم ِ« همجانی ، یوغ بودن ، و همبغی= نیروسنگ= انبازی ، وهم جفتی » تراویده است . عدل دراین گستره ، همکامی ( کام بردن با هم ) و همدردی حکومتگر با جامعه ای که سامان میدهد، هست. این بیان آنست که حکومت و جامعه ( ملت) باهم یوغ وجفت وانباز( همبغ = هم خدا = شریک درخدائی ) هستند. حکومت وجامعه(=خلق) همجان وهمزیست هستند و پذیرفتارهمند . همکامی ، انبازبودن باهم درشادیها و رفاه و پرورش ونیکوئیها هست . همدردی ، انبازبودن باهم درسختیها و تنگیها ودردهاست.
مفهوم « دادی » که ابتکارش به فریدون درشاهنامه نسبت داده شده است ، دادیست که منکر« اصل یوغی= همبغی= همآفرینی ، در اجتماع و درمیان ملل واقوام » است . اینجا «اصل فردیت» رویارویِ« اصل همبغی=همزیستی وهمخوانی» میایستد . دراینجا عدل آنست که همه ملت، سریک خوان وسفرهِ رفاه وخوشی نمی نشینند، تا مانند همه ازآن خوان ، بخورند وبنوشند، بلکه به هرفردی، آنقدر داده میشود که « سزاورو شایسته آنست » تا خودش، تنها بخورد . البته داوری درباره اینکه هرکسی وهرعملی سزاوار و مستحق چیست ، سرچشمه ِ اختلاف وستیزندگی است. هرکسی، خود را و عمل خود را، سزای پاداش بیشتری میداند که حکومت یا جامعه به او میدهد .
دراین گستره ، گرانیگاه شادی ازعمل ، درخود ِ عمل نیست ، بلکه در« مقدار ِپاداشی است که میگیرد » . اینست که مفهوم عمل و اندیشه وکار، درچنین جامعه ای ، تجربه شادی و خوشی و سعادت وخرسندی را برونسوobjectiva میکند . انسان با چنین مفهومی ازشادی و خوشی و سعادت و خرسندی ، هیچگاه شاد و خوش و سعادتمندو خرسند نیست ، بلکه گرفتار« جوع ِ شادی وخوشی و سعادت » هست . درهرخوشی، ناخوشست ، و جوعش، بیشترمیشود.
اندیشه دادی که عطار ازفرهنگ ایران بیان میکند، به مفهوم « انباز بودن همه جانها درجانان » بازمیگردد . خوشی وسعادت وشادی، دراجتماع ، نشستن همه کنارهمدیگر ،برسریک خوان( سفره) است. ازاین رو بود که « خدا » ، « خوان یغما یا خوان سپنج » خوانده میشد . سیمرغی که بُن هرانسانیست ، درهرعملی شادی زائی ، با سیمرغ ( جانان = ارتا فرورد ، سیمرغ به مفهوم عطار، نه به مفهوم الهیات زرتشتی) انبازاست . هرکسی درکار درستی که میکند ، هرچند نیز پاداش فردی بسنده نداشته باشد ، ولی انباز درکارنیک کل وعموم هست . بازتاب این اندیشه ژرف، دربسیاری ازگستره ها باقی مانده است . در بخش 14 مینوی خرد میآید که : « مینوی خرد که آسن خرد باشد میگوید….. که درویشی تواءم با درستی بهتراست از توانگری از دارائی دیگران ، چه گفته شده است که درویشترین و بینوا ترین کس ، چون اندیشه و گفتارو کردارش درست باشد ، وآن را درکار ایزدان دارد ، ازهرکار نیکی که مردم درجهان میکنند ، اورا هم به حق بهره ایست … ». این اندیشه دروراثت و کوشش برای پرورش آیندگان بازتابیده میشود . انسان درکارنیکی که فرزندانش نسل در نسل پس ازاو بکنند، انبازاست، وروانش ازآن بهره مند خواهد شد . شادی و درد، با کلیتی کار دارد که فرد درآن ریشه دارد . اینست که تلاش برای یاریا جفت جوئی که « پذیرفتن = گریفتن جفت » ، چه برای مردم درجامعه ، و چه برای حکومت وشاه درهمبغ شدن با جامعه ، ضرورت روانی وجانی و اندیشگیست . این اندیشه درگرفتن جشن گاهنبارها که جشن های آفرینش ِ سیمرغ ( ابر) و آب وزمین و گیاه وجانورو مردم بودند ، که شش جشن پنج روزه بودند ، پیکربه خود میگرفت . هرروز، درفرهنگ ایران، روز قران = یوغ شوی « دوخدا باهمست » . دوخدا، همدیگررا می پذیرند .
… » (۱)
منبع:
(۱) – منوچهر جمالی، بخشی از مقاله چراخدای ایران،مادرِزنـدگی به پیکـرِ «آهـو» درمیآیـد؟ ، با عنوانِ « داد » آنست که مردمان ،همانقدر خوش ودررفاه باشند که حکومتگر ، برگرفته از وبگاهِ فرهنگشهر، بخشِ فرهنگ سیمرغی – فرهنگ زنخدائی ایران .
***
عکس‌هایی از زلزله‌های ایران، یادی از گذشته‌ای دردناک – مختصر و ناقص ولی گویا
بسیار تلاش کردم که عکس‌هایی از همه این زلزله‌ها بیابم، ولی موفق نشدم. شاید این بخاطرِ کم کاریِ فعالینِ مدنیِ مناطقِ زلزله زده باشد و یا جوِ سانسوری که از طرفِ حکومتها، چه پیش از انقلاب و چه پس از آن، اعمال میشود. خبرنگاران نیز که همه در بند هستند. امیدوارم که فعالینِ مدنی در پوششِ خبری بیشتر فعال باشند و تا می‌‌توانند اطلاع رسانی کنند.
***
زمين لرزه بوئين زهرا در سال ۱۳۴۱ ايران
***
زمین‌لرزه دشت‌بیاض و کاخک و فردوس (۱۳۴۷)
***
زمین‌لرزه طبس (۱۳۵۷)
***
فیلمی از زلزله طبس و نحوه کمک رسانی
***
زمین‌لرزه رودبار و منجیل (۱۳۶۹)
***
***
***
***
***
زمین‌لرزه قشم (۱۳۸۴)
***
زمین‌لرزه بروجرد و دورود (۱۳۸۵)
***
***
***
زمین‌لرزه فهرج یا زمین‌لرزه حسین‌آباد (۱۳۸۹)
***
زمین‌لرزه‌های اهر و ورزقان ۱۳۹۱ – آذربایجان شرقی
***
***
***
زمین‌لرزهٔ سراوان یا گُشت سیستان و بلوچستان (۱۳۹۲) – ایران و پاکستان
***
تاریخچه زلزله در ایران در ۱۰۰ سالِ گذشته
پراکندگی زمین‌لرزه‌های ایران از سال ۱۹۹۰−۲۰۰۶، اداره زمین‌شناسی ایالات متحده
****
| تاریخ | زمان | مرکز زمین‌لرزه | بزرگی | تلفات | نام رسمی | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ | ۱۵:۱۴:۲۰ | حوالی خاش سیستان و بلوچستان | ۷٫۸ | – | زمین‌لرزه سراوان (۱۳۹۲) | |
| ۲۰ فروردین ۱۳۹۲ | ۱۶:۲۲:۴۹ | شنبه (شهر) دهستان طسوج | ۶٫۳ | حداقل ۶۰ | زمین‌لرزه دشتی (۱۳۹۲) | |
| ۱۵آذر ۱۳۹۱ | ۳۸:.۲ | قائنات زهان | ۵٫۵ | ۵ | زمین‌لرزه زهان | |
| ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ | ۱۶:۵۳:۱۸ | اهر و ورزقان | ۶٫۴ و ۶٫۳ | ۳۰۶ | زمین‌لرزه‌های اهر و ورزقان ۱۳۹۱ | |
| ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ | ۰۵:۳۵:۳۰ | کهنوج | ۵٫۳ | ۲ | زمین لرزه کهنوج (۲۰۱۱) | |
| ۲۹ آذر ۱۳۸۹ | ۱:۴۲:۰۱ | شهرستان فهرج | ۶٫۵ | ۱۱ | زمین‌لرزه فهرج (۱۳۸۹) | |
| ۵ شهریور ۱۳۸۹ | ۰۴:۲۶:۳۴ | دامغان | ۵٫۹ | ۱۹ | زمین‌لرزه دامغان ۲۰۱۰ | |
| ۲۰ شهریور ۱۳۸۷ | ۱۵:۳۰:۳۴ | قشم | ۶٫۱ | ۷ | زمین‌لرزه بندرعباس ۲۰۰۸ | |
| ۱۱ فروردین ۱۳۸۵ | ۰۵:۳۷:۰۱ | بروجرد | ۶٫۱ | ۷۰ | زمین‌لرزه بروجرد ۲۰۰۶ | |
| ۶ آذر ۱۳۸۴ | ۱۳:۵۲:۱۹ | قشم | ۶٫۰ | ۱۳ | زمین‌لرزه قشم (۱۳۸۴) | |
| ۴ اسفند ۱۳۸۳ | ۰۵:۵۵:۲۲ | زرند | ۶٫۴ | حداقل ۶۰۲ | زمین‌لرزه زرند ۲۰۰۵ | |
| ۸ خرداد ۱۳۸۳ | ۱۷:۰۸:۴۶ | مازندران | ۶٫۳ | حداقل ۳۵ | زمین‌لرزه مازندران ۲۰۰۴ | |
| ۵ دی ۱۳۸۲ | ۰۵:۲۶:۵۲ | بم | ۶٫۶ | حداقل ۳۰٫۰۰۰ | زمین‌لرزه بم ۲۰۰۳ | |
| ۱ تیر ۱۳۸۱ | ۰۷:۲۸:۲۱ | بویین‌زهرا | ۶٫۵ | ۲۶۲ | زمین‌لرزه بوئین‌زهرا ۲۰۰۲ | |
| ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ | ۱۲:۵۷:۲۹ | قائنات | ۷٫۳ | ۱٬۵۶۷ | زمین‌لرزه قائن (۱۳۷۶) | |
| ۲۵ شهریور ۱۳۵۷ | ۱۹ | طبس | ۷٫۸ | ۱۵۰۰۰ | زمین‌لرزه طبس | |
| ۹ شهریور ۱۳۴۷ | ۱۴:۱۷ | دشت‌بیاض، فردوس و کاخک | ۷٫۳ | ۱۲۰۰۰ | زمین‌لرزه دشت‌بیاض و فردوس | |
| ۳خرداد ۱۳۰۲ | ۲۲:۲۱:۰۰ | کاشمر | ۵٫۷ | ۲۰۰۰ | زمین‌لرزه کاج‌درخت خراسان | |
| ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ | ۰۰:۳۰ | رودبار و منجیل | ۷٫۴ | حداقل ۴۰٫۰۰۰ | زمین‌لرزه رودبار و منجیل (۱۳۶۹) |
***
نوشته‌هایِ مرتبط:
- ایرانیان؛ مردمانی که «آرزوهایشان به بردگی کشیده شده‌است»
- « آیا تفکر و اندیشیدن واقعی در جامعه ما آغاز شده؟ »
- سه اصل ارزشمند اندیشه
- « جهنمی را هم که خدا ساخته، میتوان تبدیل به بهشت کرد »
- « آیا ما میانِ خوب و بد انتخاب می‌‌کنیم ؟ »
- آرزو‌ها و پیشبینی‌‌هایِ خوب و بد پس از ج. ا.
- مسخ سازی‌هایِ علمی، مدرن، منطقی و روحانی .. ! (۰) – طرح مسئله
- « متفکر و ملتِ مستقل »
- « نفرت از قدرت »
- « خود را به مسائل مالیدن » [!]
- « جائی در سراسر زمین [همه جهان] نیست که بتوان بدون مواخذه ، کشت و چاپید و غارت کرد و غنیمت را ( عادلانه! ) میان خودیها تقسیم کرد . »
- اسارتِ همیشگی و هنوزه اساطیر و نقش اندیشی‌ِ مردمِ ایران
نویسنده نیما فرمین، دکتر در حقوق از دانشگاه مون پلیه فرانسه – ۱۲ دي ۱۳۹۱
کورمالی 