« شیخی به زن فاحشه گفتا مستی ( خیام ) »


« هر چه که در انسان دیگر ، گروه دیگر ، حزب یا طبقه یا ملت دیگر ، ترا یا گروه ترا ناراحت میسازد ، درست همان صفت خودت (و صفت گروه و حزب و طبقه و ملت و امت خودت) هست. در رباعی خیام که شیخ [،] فاحشه را سرزنش به آن می‌کند که او «هر لحظه به دام دیگری پابست هست» ، و از این «دلبستگی آن به آن» فاحشه ناراحت میشود ، درست صفت اصلی‌ خودش میباشد. و عیب فاحشه بودن که «تغییر دلبستگی در هر لحظه باشد» ، بیان «فاحشه بودن خود شیخ» است. [!]

خیام

در مقابل ایده‌آل ایمان (ایمان ، دلبستگی مداوم است) که شیخ می‌‌باید و می‌‌خواهد تجسم آن باشد ، برعکس میلش ، امکان تغییر دادن دلبستگی‌اش می‌‌افزاید. او که میخواهد تجسم دوام دلبستگی باشد در تزلزل دائم و تغییر مداوم دلبستگی است. این است که «شیخ بودن و فاحشه بودن» از هم جدا ناپذیر اند. شیخ فقط در ظاهر یک مو از فاحشه فاصله دارد. فقط ، تفاوت فاحشه با شیخ در آنست که ، فاحشه این تغییر آن به آن دلبستگی خود را پنهان نمی‌‌سازد. از این رو بزرگترین اصل اخلاق را که صداقت باشد (آنچه هستی‌ ، بنما) مراعات می‌کند. در حالی‌ که شیخ علیرغم فاحشگی‌اش (تزلزل بستگی‌هایش به اغراض و منافع دیگر جز خدا و دین) همیشه تظاهر به اوج ایمان می‌کند. یعنی بر ضد بزرگترین اصل اخلاق که صداقت باشد رفتار می‌کند.

و انتقاد فاحشه از شیخ آن نیست که تو طبق شرع رفتار نمی‌‌کنی‌ بلکه آنست که تو صادق نیستی‌. عدم صداقت ، سراسر زهد (زندگی‌ طبق شریعت) را از ارزش می‌‌اندازد. البته نه‌ تنها شیخ ، بلکه هر ایده آلیستی (مومن به هرگونه ایده‌آلی) گرفتار همین مسئله شیخ هست ، یعنی آنچه در دیگران (امم و ملل و احزاب و طبقات دیگر) او را ناراحت و خشمگین میسازد و آنرا رسوا می‌کند و افشا میسازد ، بیان «فاحشگی خودش هست» ، فقط این فحشای خودش را یا نمیتواند ببیند ، یا در این افشاگری و رسوا سازی فحشای دیگری میخواهد [فحشای خودش را] پنهان سازد. ولی‌ آنانی که در جامعه به «صداقت فاحشه» ارزش اخلاقی‌ بدهـ[ـنـ]ـد ، بسیار نادرند. به چشم ننگین و تحقیر به فاحشه نگریستن ، و به چشم احترام به شیخ و ایده‌آلیست نگریستن ، بیان آنست که جامعه ، صداقت را به عنوان بزرگترین ارزش اخلاقی‌ نمی‌‌شناسد یا ارج نمی‌‌گذارد.

اینکه ما نمیتوانیم (جامعه نمیتواند) میان آنچه ما می‌‌نمائیم و آنچه در واقع هستیم ، تفاوت بگذارد و از هم بازشناسد ، نشان آنست که حساسیت و تفکر اخلاقی‌ ما یا جامعه بسیار ناچیز و ناپرورده و خام است.

مسئله اساسی‌ تفکر اخلاقی‌ همین پی‌ بردن به شکاف میان نمودن و بودن در مراجع دینی و سیاسی و اجتماعی و فکری (دارندگان همه گونه حیثیت‌های اجتماعی بدون استثنا) است.

تفکر اخلاقی‌ در هر کسی‌ موقعی شروع میشود که به همه اعمال نیک و بزرگ و ستوده خود و دیگران ، بدبین و مشکوک شود. ما نباید فریب اعمال نیک و بزرگ و ستوده و معتبر و موفقیت آمیز خود و دیگران را بخوریم. تشخیص و تمایز دورویگی (نفاق و ریا) در دیگران ، کار یک واعظ اخلاقی‌ است و تشخیص و تمایز دورویگی در خود و گروه خود (ملت و طبقه و امت و حزب خود) کار یک متفکر اخلاقی‌ است. درک این دورویه بودن هر عمل خود و گروه خود ، هر فکر خود و گروه خود ، هر احساس خود و گروه خود ، سبب میشود که انسان نه‌ وعظ اخلاق به دیگران بکند نه‌ به قضاوت کردن اخلاقی‌ اعمال دیگران (امر به معروف و نهی از منکر کردن) خود را محق و مجاز بداند.

آنکه واعظ اخلاق است (مانند شیخ) ، قدرت و جسارت شناختن دورویگی اعمال و احساسات و افکار خود را ندارد یا بتدریج از دست داده است. او باور دارد که مؤمن به آن خدا و دین است در حالی‌ که کافر و منافق و [مـ]ـشرک و مرتد است. او باور دارد که شیخ است (مرجع دین است) در حالی‌ که فاحشه است ، و ناراحتی‌ فحشای خود را (یا پوشاندن فحشای خود را) در ملامت کردن شدید فاحشه ابراز میدارد. توجه او به فاحشه و نفرت و افشاگری او از فاحشه (از کافر ، از مرتد ، از ملحد ، …. از سرمایه‌دار و …. ) در واقع گریز و نفرت از فحشای خودش هست. »

منبع:

منوچهر جمالی ، بخشی از کتاب : اندیشه‌هایی‌ که آبستن هستند ، انتشارات کورمالی ، لندن ، ۱۹۸۸. برگ  ۵۸  از این کتاب را ببینید ، برگرفته از وبگاه فرهنگشهر ، بخش کتاب ها.

نوشته‌هایِ مرتبط:

« گرفتن ، فقر نیست . نیافریدن ، فقر است . »


« این نشان فقر انسان نیست که چیزی از دیگری بگیرد. این نشان فقر یک ملت نیست که فکری از ملت و فرهنگ دیگر بگیرد. این نشان فقر او هست که از چیزی و فکری که گرفته است ، نتواند چیزهای دیگر بیافریند که میتواند باز به دیگری و ملت دیگر بدهد و ببخشد. از شرق یا غرب گرفتن ، ننگ نیست. فقدان قدرت آفرینندگی از گرفته‌ها و وام کرده‌ها ، فقر است. تا فقر ، ننگ نشود ، فقر به خودی خود سبب ناراحتی‌ و عذاب نمی‌شود. ننگ ، یک مسئله و معیار اجتماعی است.

وقتی‌ در جامعه فقیر بودن ، ننگ شد ، فقر ، عذاب میشود. مسئله آن است که «چگونه فقری» در جامعه ننگ میشود. در جامعه‌ای که فقط «فقر مالی‌ و مادی» ، ننگ باشد ، مردم ، تن‌ به هر جنایت و خیانتی خواهند داد تا این ننگ را از خود رفع کنند. اغلب مردم از خود فقر مالی‌ و مادی درد نمی‌‌برند ، بلکه از «ننگ فقر مالی‌ و مادی» عذاب می‌‌کشند.

ننگین ساختن «فقر فکری» در اجتماع ، سبب دزدی افکار از دیگران میگردد. باید «عقیم بودن فکر» ننگین ساخته بشود تا «آفریدن فکری» از سر رونق بگیرد. راه نجات از فقر فکری ، وام کردن افکار یا سرقت افکار از دیگران یا از فرهنگ‌های دیگر نیست ، بلکه قدرت آفریدن فکریست. تفکر آفریننده از هر چه از شرق و غرب می‌‌گیرد نمی‌‌هراسد چون همه چیز هائی که او می‌گیرد ، انگیزه آفریدن تازه میگردد. همین‌طور فقر اقتصادی را با قدرت آفرینندگی صنعتی و اقتصادی و هنری میتوان برطرف ساخت. احساس فقر از «فقدان قدرت تولید» مهم است نه‌ از «نداشتن ثروت». »

منبع:

منوچهر جمالی ، بخشی از کتاب : اندیشه‌هایی‌ که آبستن هستند ، انتشارات کورمالی ، لندن ، ۱۹۸۸. برگ ۲  از این کتاب را ببینید ، برگرفته از وبگاه فرهنگشهر ، بخش کتاب ها.

نوشته‌هایِ مرتبط:

« تجربه‌های دیو آسا »


« اسطوره، شکلیابی «تجربه‌هایِ دیو آسا یا تجربه‌هایِ اژدها آسای» انسان هستند. تجربه‌هایی‌ که از تصاویر و کلمات و مفاهیم و نمادهایِ انسان فوران می‌‌کنند و فرو می‌‌ریزند. این گونه تجربه‌های «آتشفشانی» ، که در دوره‌هایِ نخستینِ تحولاتِ انسانی‌ ، بیشتر از امروز بوده اند ، تصاویر و نمادهایِ خود را در اسطوره‌ها یافته اند. برخورد با هر واقعیتی و پدیده‌ای ، انسان را به تجربیاتِ آتشفشانی اش می‌‌انگیخته است. ما امروزه با برخورد با همان واقعیات و پدیده‌ها ، بندرت انگیخته می‌‌شویم ، تا چه رسد به اینکه آن تجربیاتِ آتشفشانی را از سر بکنیم. بسیاری از پدیده‌ها و واقعیت‌ها ، اساسا ویژگی‌ انگیزانندگیِ خود را بر بسیاری از انسان‌ها از دست داده اند.

ادیانِ کتابی ، کوشیده اند که با غصبِ این تصاویر و نماد‌ها ، آن «تجربه‌هایِ آتشفشانیِ انسان» را ، برگزینند و محدود و تنگ و باریک و رامشدنی و تصرف پذیر سازند.

در واقع این ادیان ، با «شیوه دیو بندی» ، خود ، امکاناتِ برونفشانیِ این تجربیات را کاسته اند. و این ادیان با ورودشان در دامنه تاریخ ، با مطرود ساختن « دیو » و « اژدها » که نماد و تصویر این گونه تجربیات بودند ، این تجربیاتِ انسانی‌ را بدنام و ننگین و تاریک و زشت ساختند.

در حالیکه با زشت و بدنام ساختن این تجربیات ، قسمت اعظم و عالی‌ از همان تجربیات اصیل دینی و عرفانی و هنری را قدغن ساختند . این تجربیات ، علیرغم هولناکیشان ، ارزش و اهمیت و علویت خود را نگاه داشته اند.

هنر‌های زیبا باید علیرغم این ادیان کتابی ، این تجربیات دیو آسا و یا اژدها گون انسانی‌ را از نو دسترسی‌ پذیر سازد. انسان باید از سر بتواند از اینگونه تجربیات آتشفشانی خود ، لذت ببرد و مستی از آنها را قدر بداند. روز بازگشت دیوها و اژدها‌ها فرا رسیده است. دیوانه شدن، چیزی جز همان «تجربیات آتشفشانی کردن» نیست. دیوانگی ، «بیماری مقدسِ » انسان است. انسان با تجربیات پرهیبت و متلاطم و فورانی خود کار دارد که « بیم + آورند » . بیرون راندن دیو و اژدها از انسان ، فقیر ساختن انسان از غنایش بوده است.

اینکه جمشید در روزیکه ، نوروز خوانده شد ، بر دوش دیو ، به آسمان پرواز کرد ، بیانِ آن است که ما با چنین قواییست که خواهیم توانست به اوج تعالی خود برسیم و خواهیم توانست ، جهان را تازه سازیم. جشن نوروز با تجربیات دیوی کار دارد ، که انسان را به اوج خردش می‌‌رسانند. جمشید با پیوند « خرد »  و « دیو » است که انسان را به اوج تعالی اش می‌‌رساند. خرد و دیوانگی ، باید با هم گره بخورند تا انسان آسمان را بگشاید. »

منبع:

منوچهر جمالی، تجربیات گمشده ، انتشاراتِ کورمالی، لندن، ۹ فوریه ۱۹۹۲ . برگِ ۲۵ از این کتاب را ببینید، برگرفته از وبگاهِ فرهنگشهر، بخشِ کتابها.

نوشته‌هایِ مرتبط:

به بهانه کنارگیریِ زودرس و پیش از مرگِ پاپ از واتیکان


تصور کنید که چند سد کاردینالی که در واتیکان گردِ هم آمده اند تا پاپِ جدیدی برایِ دستگاهِ مافیایی – مذهبی‌ِ واتیکان برگزینند، در وضیعیتِ بهتری می‌‌بودند. و تصور کنید بجایِ اینکه بر سیستمِ مافیاییِ واتیکان کنترل داشته باشند، بر کشوری که از ترکیبِ سه‌ کشور اروپایی ِ فرانسه، آلمان و اسپانیا، ایجاد شده است، کنترل داشته باشند. همچنین تصور کنید که تمامیِ شرکتهایِ بزرگِ اروپایی توسطِ هریک از این کاردینال‌ها و یا یکی‌ از اعضایِ نزدیک و خانوادگیِ آنها اداره شوند. همچنین تصور کنید که این شرکتهای بزرگ از این جمله باشند: تتال، پژو، بنز، ب م و، زیمنس، رویس رویس، ایرباس، ا ب ب، ولوو، فلکسواگن، بانک‌های بزرگِ اروپایی، مؤسسات و سازمان‌هایِ انتشاراتی و روزنامه‌هایِ بزرگِ اروپایی چون بی‌ بی‌ سی‌، اشپیگل، …، و تلوزیون‌های آنها، ….

آنگاه تشابهِ وحشتناکی وجود خواهد داشت بینِ وضعیتِ کنونیِ ایران و آنچه که در بالا شرحِ آن آمد.

بیش از ۱،۰۰۰،۰۰۰ آخوند بر ایران، کشوری به بزرگی‌ِ آن سه‌ کشورِ اروپایی با هم و دارای آن امکانات بعلاوه منابعِ سرشارِ گاز، نفت و موقعیتِ بسیار ژئواستراتژیک، حکم می‌‌رانند !!

شاید وخامتِ اوضاعِ ایران در دیدِ اول برایِ ایرانیان آشکار نباشد، اما این تشبیه نچندان دور از واقعیت، شاید تلنگری بزند بر خرد‌هایِ خفتهِ بسیاران. مساله معنویات نیست آنطور که هر جمعه در صلاهِ خود آخوند‌ها به گوشِ مردم می‌‌خوانند، بلکه مساله سو استفاده از احساساتِ معنویِ مردم است که با آنها آخوند‌ها چنین امپراطوریِ ننگینی را همچون بختک بر ایران استوار ساخته اند. که بیشباهت به نیایِ اروپاییِ خود در قرونِ وسطا نیست. آخوند‌هایی‌ که در زیرِ ماسکِ ساختگیِ معنویات، با کنترلِ شریان‌هایِ اساسی‌ِ اقتصادِ ایران، مشغولِ چپاولِ هرچه تمامتر هستند. صنایعِ بزرگِ صنعتی، کشاورزی و غذایی، انتشاراتی، اطلاعاتی، بازرگانی و توریستیِ ایران را در دستانِ خود گرفته اند و داد از معنویات می‌‌زنند. بی‌شرمانه تر از آن این است که خود را نمایندگانِ الله دانسته و کلیه ساز و کار‌هایِ نظارتیِ مردمی را از محتوایِ اصلی‌ و کار کردیِ خود خارج کرده اند و تنها آن را به دستِ امامِ زمانِ موهوم و ناپیدایِ خود داده اند، (یعنی هیچ).

باید فکری کرد، در غیرِ اینصورت این اهریمنان همه ایران را یک جا خواهند بلعید !

نوشته‌هایِ مرتبط: